ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၆ )

ဗုဒၶဘာသာ သမုိင္းေရးရာကုိ ေထာက္ရွဳကာ-ၿပည္နယ္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ကုမာရမာယာ၀တီသည္ကုႆီနဂရကုိ
(ဇနပဒ)ခရုိင္ၿမီဳ့အၿဖစ္သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ေအဒီ-၇-ခုတြင္ခရီးလွည့္လည္ခဲ့ေသာ တရုတ္ဘုရားဖူးရဟန္း
ေတာ္ရြန္ဆန္း(IUEN TSIA)၏မွတ္တမ္းအရထုိရဟန္းေတာ္သည္ မဟာေဗာဓိေသာေရာက္ခဲ့ေသာေအဒၤီ
၆၃၇-ခုႏွစ္တြင္ဖူးေတြ့ခဲ့ရသည့္အေနအထားအတုိင္းရွိသည္ဟုေဖာ္ၿပခဲ့သည္။တရုတ္ခရီးသည္ဟုယင္ရွန္း
ကခရစ္သကၠရာဇ္ ၆၂၀-ႏွင့္ ၆၆၄-ၾကားကာလတြင္ ကုႆီနဂရကုိေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ကုႆီနဂရသည္ထုိ
အခ်ိန္ကာလကပ်က္သုန္းေနၿပိဟူ၍မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။နိဗၺာနေက်ာင္း၊မုခယေစတီႏွင့္ေရွ့တည့္တည့္၌
တည္ရွိေသာအေသာကေက်ာက္တုိင္တုိ့ၿပဳိပ်က္ေနသည့္အေၿခအေနကုိတရုတ္ခရီးသည္ကမွတ္တမ္းတင္
ခဲ့သည္။ဟုယင္ရွန္းၿပီးေနာက္မ်ီဳးဆက္တစ္ဆက္အထိကုႆီနဂရႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္အေၾကာင္းအရာကုိဘာ
မွ်မသိခဲ့ရေပ။ ၁၂-ရာစုခန့္အခ်ိန္ကာလတြင္ ဗုဒၶဘာသာသည္ အိႏၵိယေၿမေပၚမွေပ်ာက္ကြယ္ေနၿပီးၿဖစ္သ
ည္။ ၁၈၈၄-ခုႏွစ္တြင္ H.H Wilson-ကကသိယာနယ္မွ ကုႆီနဂရ ရွိနုိင္ေၾကာင္းကုိ ပထမဆုံးေၿပာခဲ့ဘူး
သည္။ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၆၁-၆၂-ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ေရွ့ေဟာင္းသုေတသန လုပ္ငန္းမွေတြ့ရွိခဲ့ရသည့္အေၾကာ
င္းအရာမ်ားကုိအေၿခခံလ်က္ သုေတသနပညာရွင္ Alexgendar Cunninghum-ကဗုဒၶဘာသာသမုိင္း၀င္
ဤေနရာကုိ ကုႆီနဂရၿဖစ္ေၾကာင္းေၾကညာခဲ့သည္။ေဒသခံလူမ်ားသည္ပတ္၀န္းက်င္တေလ်ာက္ရွိလ်ဳိ
ေၿမာင္၊ေတာေတာင္တုိ့ကုိ သူတုိ့ဘာသာ ၊သူတုိ့အသံထြက္ႏွင့္ အမည္နာမေပးကာေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။
ေဒသခံဆုိ့၏အေခၚအေ၀ၚသည္သုေတသနပညာရွင္မစၥတာ ကနိဃာမ္း အားထုိေနရာမ်ားကုိရွာေဖြေဖာ္

ထုတ္ရာတြင္မ်ားစြာအေထာက္အကူၿဖစ္ေစခဲ့သည္။
                        (မဟာပရိနိဗၺာနေစတီေတာ္)*မဟာပရိနိဗၺာနေစတီႏွင့္ေက်ာင္းေတာ္ပုံ*
ကုႆီနဂရ၏အနီးအနားမွာ မလႅာမင္းတုိ့၏ဥပ၀ေတနေခၚ(သာလ၀န)အင္ၾကင္းေတာတစ္ခုရွိခဲ့သည္။
ထုိအင္ၾကင္ေတာသည္ဟိရည၀တီၿမစ္ကမ္းပါး၌တည္ရွိခဲ့သည္။ဤၿမစ္သည္ကုႆီနဂရ၏အနီး၌စီးဆင္း
ခဲ့သည္။လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ဟိရည၀တီၿမစ္ကုိ စုိနာရာ-နာလာ-ဟူ၍ေခၚာကသည္။(ဟိရ၀ါကီၤနာရီ)ႏွင့္ စုိနာ
နာလာ-ဟူ၍လည္းေခၚၾကသည္။ထုိဥယဥ္ေတာ၏အင္ၾကင္ပင္ႏွစ္ပင္ၾကားခရစ္မေပၚမီ ၄၈၃-ခုႏွစ္တြင္တ
ထာဂတၿမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခဲ့သည္။ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခဲ့သည့္ေနရာ၏အထိမ္းအမွတ္အၿဖစ္အေသာ
ကမင္းၾကီးသည္ၾကီးမားေသာေစတီ(၀ုိင္း)တစ္ခုကုိတည္ထားခဲ့ပါသည္။ေနာင္အခ်ိန္တြင္ထုိေစတီ၀ုိင္းသည္
၀ိေရာဓီမ်ားလက္ခ်က္ၿဖင့္ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရသည္။ဗုဒၶဘာသာကုိဆန့္က်င္သမွဳ့ၿပဳခဲ့ၾကသည္ ့၀ိေရာဓီမင္းတုိ့
၏ထုိလုပ္ခ်က္မ်ားသည္ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶသာသနာ့သမုိင္းကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ၾကီဳးစားမွဳတစ္ရပ္အၿဖစ္သပ္
မွတ္နုိင္ပါသည္။ထုိေစတီကုိကာေလယေလ-အမည္ရွိေသာ အဂၤလိပ္လူမ်ီဳးသုေတသနတစ္ဦးက ၁၈၇၆-ခု
ႏွ္တြင္ဦးစြာပထမရွာေဖြေဖာ္ထုပ္ခဲ့သည္။ဤေစတီကုိစတင္ေတြ့ရွိသည့္အခ်ိန္တြင္အၿမင့္ ၄၅.၇၅-မီတာရွိ၍
အုတ္တုိ့ၿဖင့္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ပုံသဏၭာန္မွာအ၀ုိင္းၿဖစ္၍ ထိပ္မွာ ၾကက္ဥပုံသဏၭာန္၀ုိင္းထားေၾကာင္း
ေတြ့ရွိရသည္။ထုပ္လုပ္သည့္အခ်ိန္ကာလအပုိင္းအၿခားမတူသည့္ အုတ္အမ်ီဳးကြဲတုိ့ၿဖင့္တည္ေဆာက္ထား
သည္ကုိေတြ့ရသည္။၁၉၁၀-ခုႏွစ္တြင္ထုိေစတီ၏အတြင္းပုိင္းမွာဇယဂုပဒတာဘုရင္လက္ထက္သုံးစြဲေလ့ရွိ
ေသာေၾကးၿပားမ်ားရရွိခဲ့သည္။ဆက္လက္တူးေဖာ္ၾကည့္သည့္အခါ ဧကရာဇ္ဘုရင္မင္းၿမတ္ ကုမာရဂုပဒတ
ာေခတ္က သုံးစြဲေလ့ရွီိသည့္ ေငြဒဂၤါးမ်ားကုိလည္းေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ ေစတီေတာ္ကုိဖြင့္ၾကည့္လုိက္သသည့္
အခါအတြင္း၌ ၂.၈၂-မီတာအၿမင့္ရွိေသာ ေစတီကေလး တည္ေဆာက္ထားေၾကာင္းေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ထုိ
ေစတီေလးကုိ ဖြင့္ၾကည့္ေသာအခါနံရံတြင္ၿပဳလုပ္ထားသည့္တစ္ခုအေပၚဗုဒၶ၏ရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူကုိလည္း
ေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ ဤေစတီအတြင္း ဗုဒၶ၏ဓာတ္ေတာ္အခ်ီဳ့ႏွင့္ မီးေသြးခဲ၊ေၿမခဲ၊အခ်ီဳ့တုိ့ကုိလည္းေတြ့ရွိခဲ့ပါ
သည္။ၿမန္မာနုိင္ငံမွ ဦးဖုိးလွဳိင္ႏွင့္ ဦးဖုိးၾကဴတုိ့ဦးေဆာင္ကာ ေကာက္ခံခဲ့သည့္အလွဴေငြမ်ားၿဖင့္ဤေစတီ
ေတာ္ကုိ ၁၉၂၇-ခုႏွစ္တြင္ ၿပန္လည္ၿပင္ဆင္ မြမ္းမံခဲ့ၾကသည္။ထုိႏွစ္မတ္လ ၂၇-ရက္ေန့တြင္ ဘာသာဆ
ာမ္အေမၺကာ၏ဂုရုၿဖစ္သူ ရခုိင့္သာသနာ့အာဇာနည္ဆရာေတာ္ၾကီး ဦးစၿႏၵမုနိမွ သံဃာေတာ္ ၁၆-ပါးတုိ့၏
ေရွ့ေမွာက္တြင္ ရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့သည့္အရာ၀တၳဳအားလုံးကုိ ေရြႊၿပား၊ေငြၿပား၊ေၾကးၿပားတုိ့အေပၚတြင္ကမၼည္း
ထုိးေရးသားလ်က္ ဗုဒၶဘာသာအစဥ္အလာႏွင့္အညီပြဲလမ္းမ်ားခင္းက်င္းကာမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။