ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၃ )

ထုိေနရာ၏ အေရွ့တြင္ နတ္သား ( ၄ ) ဦးတုိ့က သူငယ္မင္းသား သိဒၶတၳကုိဖြါးၿမင္ေတာ္မူသည့္အခ်ိန္
လက္ခံယူၾကသည့္ဟူ၍ဆုိသည္။ ထုိေစတိမ်ားႏွင့္မနိးမေ၀းေသာ အရပ္ေနရာတြင္အေသာကမင္းၾကီး
ကေက်ာက္ၿဖင့္တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ေက်ာက္တုိင္တည္ရွိခဲ့သည္။၀ိေဒြႆဏ-အမည္ရွိေသသူသည္ ထုိေစတိကုိ၀ရဇိန္ၿဖင့္ မပာတူေသာ လက္နက္ၿဖင့္ထုိးခြင္းလုိက္သၿဖင့္ အေသာကမင္းၾကီးတည္ထားခဲ့
သည့္ေက်ာက္တုိင္သည္ ခါးလယ္ေလာက္မွက်ီဳး၍ ၿပီဳက်ခံခဲ့ရသည္။ေက်ာက္တုိင္အနိးတြင္ၿမစ္ငယ္တစ္
ခု အေရွ့ေတာင္အရပ္၌ စီးဆင္းေနခဲ့သည္။ ထုိၿမစ္ငယ္ကုိ ေတလ-ၿမစ္ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္။လုမၺိနီ၀န-ေတာ
တြင္းတစ္ေနရာမွာထုိကာလ၌ေတလ-(ဆီ)အၿပည့္ရွိခဲ့ေသာ ေတလအုိင္ၾကီးမွ ၿမစ္ဖ်ားခံခဲ့ပါေၾကာင္းဟူ၍
ဟုေယ(န္)ခ်န္ မွတ္တမ္းတင္ေရးသားထားပါသည္။ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္တြင္ အက္ဖူဟာ( A.Fuhar)-အမည္ရွိ
သုေတသိတစ္ဦးသည္လုမၺိနီကုိရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရာတြင္-တရုတ္ခရီးသည္ဟူရင္ခ်န္-၏မွတ္တမ္းကုိေကာင္း
စြာအေၿခခံ၍ အသုံးၿပဳခဲ့ပါသည္။ မစၥတာ အက္ဖူဟာသည္ဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရား၏ ဖြါးေတာ္မူရာေနရာကုိထုတ္
ေဖာ္ၿပသနုိင္ရန္ ရည္ရြယ္၍ အေသာကမင္းကတည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ေက်ာက္တုိင္ကုိ ပထမဆုံး ရွာေဖြေဖာ္
ထုတ္ခဲ့သူၿဖစ္သည္။ လက္ရွိကာလ၌ ဤေနရာသည္ ရုမၼနေဒယီ-တည္ရွိရာေနရာၿဖစ္သည္။ အိႏၵိယၿပည္
အေရွ့ေၿမာက္ဘက္ မီးရထားလမ္းေၾကာင္းေပၚတြင္တည္ရွိသည့္ ေနာ္တ၀ါ-ဘူတာမွ ၁၆-ကိလုိမိတာအ
ေနာက္ဘက္အကြာတြင္တည္ရွိသည္။လုမၺိနီ(သာလ၀န) ဥယ်ဥ္ေနရာမွ ၁၂-မုိင္ခန့္ေ၀းေသာအေနာက္
အရပ္၌ ပိပရဟ၀ါ-တူပတည္ရွိသည္။  မစၥတာ ေကႆရရွာမေသရ-၏ညြန္ၾကားခ်က္ၿဖင့္ မစၥတာမုခါဂ်ီ
ကဦးေဆာင္၍ အေသာကေက်ာက္တုိင္၏အေရွ့အရပ္၌မၿႏိၵရဟိႏၵဴဘုရားေက်ာင္း တစ္ခုကုိတည္ေဆာက္
ခဲ့သည္။ယင္းဘုရားေက်ာင္း၌အဂါၤခ်ီဳံတဲ့ေနသည့္ ေက်ာက္ဆင္းတုေတာ္တစ္ခုကုိ ေတြ့ရွိရပါသည္။၄င္းမွာ
နတ္ေဒ၀ီ၏ ေက်ာက္းဆင္းတုတစ္ခုၿဖစ္ပါသည္။ ထုိနတ္ေဒ၀ီကုိ လုမၺိနီအား ေစာင့္ေရွာင့္သည့္ နတ္ေဒ၀ီ
ဟူသည့္အယူအဆၿဖင့္ ကုိးကြယ္ထားပါသည္။ ဤနတ္ေဒ၀ါကုိ ရုပါအိ(၀ါ)ရုပါ(၀ါ) ရုမၼနေဒ၀ီ-စသည့္အ
မည္ၿဖင့္ လူအမ်ားကသိရွိထားၾကပါသည္။ဤအမည္မ်ားကုိ အခ်က္ၿပဳ၍ ဤေနရာအားလုမၺိနီဟု အမည္
တြင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤေက်ာင္းေတာ္၌ တည္ထားသည့္ေက်ာက္ရုပ္တစ္ခု၌ မိဘုရားၾကီးမဟာမာယာ-က
အင္ၾကင္းပင္၏အကုိင္းတစ္ခုကုိညာဘက္ လက္ၿဖင့္ ဆြဲကုိင္ထားေၾကာင္းၿပသထားၿပီး မိဘုရားၾကီး၏
လက္၀ဲဘက္ကုိ ခါး၀ယ္တင္ထားေၾကာင္းၿပသထားသည္။ မိဘုရားၾကီးရုပ္၏ ညာဘက္တြင္ ၄င္းအား
ေထာက္ကူသည့္ ဟန္ၿဖင့္ ပရဇၨာပတိေဂါတမိ ရပ္ေနသည့္ ေက်ာက္ရုပ္ သူဇာပုံရွိသည္။
၁၈၉၆-ခုႏွစ္ နိေပါနုိင္ငံ၏နယ္နမိတ္အတြင္း နိဂလိရြာ၏ အေနာက္ေတာင္အရပ္၌ ၁၃-မုိင္အကြာတြင္
ရုမၼနေဒယိ-အမည္ထြင္းထားသည့္ ေနရာတြင္ အေသာကမင္းတရားၾကီးလက္ထက္ ကာလက ေက်ာက္
တုိင္တစ္ခုကုိရွာေဖြ၍ေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ ယင္းေက်ာက္တုိင္မွာလည္း ၿဗဟၼီအကၡရာၿဖင့္ ဗုဒၶဖြါးေတာ္မူရာ
အရပ္ဟု ကမၼည္းထုိးေရးသားထာၿခင္းကုိေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ သုိ့ၿဖစ္ရာ ေခတ္သစ္ရုမၼာေဒယိဟူ၍ထြင္းထား
သည္ပင္ ဗုဒၶေခတ္က-လုမၺိနီ၀န-ၿဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသခံလ်ွက္ရွိသည္။ ဤေက်ာက္တုိင္ကုိ ယင္းအခ်ိန္
ကာလက သုံးေလ့သုံးထရွိသည့္ ေပၚလစ္ေဆးမ်ီဳးၿဖင့္ အလြန္လွပတင့္တယ္စြာ စီၿခယ္သုတ္ထားသည္။
ထုိေက်ာက္တုိင္မွာ ထုံးေက်ာက္ၿဖင့္တည္ေဆာက္ထားသည္ၿဖစ္၍ ေသးငယ္သည့္အနက္ေရာင္ အမဲစက္
ကေလးမ်ားထင္ရွား ေပၚလြင္ေနသည္ကုိေတြ့ရသည္။ ေက်ာက္တုိင္၏အလယ္တြင္ အက္ေၾကာင္းတစ္ခု
ေပၚေနၿပီး ထိပ္ပုိင္းမွာ ၿပဳိၾကေနေၾကာင္း၊ေက်ာက္တုိင္၏ အၿမင့္သည္-၂၄-ေပရွိ၏ ေၿမေပၚမွာေက်ာက္တုိင္
၏စက္၀န္းသည္-၈-ေပ-၃-လကၼရွိ၍ ေက်ာက္စာေရးထုိးသည့္ေနရာတြင္ ၄င္း၏စက္၀န္းသည္-၇-ေပ-၆-လ
ကၼရွိကာ ထိပ္ပုိင္းမွာ ၆-ေပ-၆-လကၼပတ္လည္ရွိသည္။ ၁၁-ေပ-၂.၅-လကၼအၿမင့္ေနရာတြင္ ၿဗဟၼီအကၡရာ
ႏွင့္ ပရာကရိ(သ္) ဘာသာစကား-၅-မ်ီဳးၿဖင့္ေရးထုိးထားပါသည္။
၁။ေဒ၀နပိေယန ပိယသိနလာဇိနာ ၀ီသတိ၀ႆာ ဘိသိေတန။
၂။အတန အာဂါမ မဟီယိေတ ဟိ'ေမဇာေတ သက်မုနီတိ။
၃။သိလာ၀ိ ဂ​ဍဘီ ကာလာ၀ိတ သိလာေစေဘ စ ဥသပါပိေတ။
၄။ဟိ' ဘဂ၀ံ ဇာေတတိ လုမၺိနီဂါေမ ဥဗလိေတ ကေဋ အ႒။
၅။ထာဂိေယစ။
ဒီစာေတြရဲ့အနက္အဓိပၸာယ္မွာ( အေသာကမင္းသည္ မိမိနန္းစံသက္ အႏွစ္၂၀ ၿပည့္ၿပီးကာလတြင္ဤေန

ရာသုိ့ ကုိယ္တုိင္ၾကြေရာက္ကာ  ဗုဒၶေမြးဖြါးေတာ္မူသည့္ ဤေနရာကုိ ဦးညြန္ပူေဇာ္ခဲ့သည္။မင္းၾကီးသည္

ဤေနရာပတ္လည္ကုိ ေက်ာက္နံရံၿဖင့္ကာရံေစ၍ အလယ္ဗဟုိတြင္ဤေက်ာက္တုိင္ကုိတည္ထားခဲ့သည္

သိဒၶတၳကုမာရ(ဘုရားေလာင္း) ေမြးဖြါးသည့္လုမၺိနီဂါမ(ရြာ) ေနၿပည္သူတုိ့အား ဘုရင့္ဘ႑ာေတာ္ အခြန္

ေငြကုိ ရွစ္ဖုိ့တစ္ဖုိ့သာ ေကာက္ခံေစရန္ အမိန့္ၿပဌာန္းေပးခဲ့သည္) လုမၺိနီ၌ ေခတ္သစ္ ဗုဒၶဘာသာေက်ာင္း
(၀ိဟာရ) ႏွစ္ေက်ာင္းရွိပါသည္။ ေထရ၀ါဒီ ဘုန္းေတာ္ၾကီး ပထမ ေက်ာင္းကုိ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ ကုသိနာဂရ-ေန
ရခုိင့္အာဇာနည္ ကမၻာ့ သာသနာၿပဳအေက်ာ္ ပထမကုသိနာရုံ ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး ဘိကၡဳ စၿႏၵမုဏိမဟာ
ေထရ္ၾကီးက တည္ေဆာက္ခဲ့၍ ဒုတိယေက်ာင္းကုိ တိဘက္တုိ့ကတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ ဟူယင္ခ်န္၏
 ခရီးသြားမွတ္တမ္းစာထဲတြင္ နတ္ၾကီးေလးပါး အေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထားေၾကာင္းေတြ့ရွိနုိင္ပါသည္။ဗုဒၶစာေပ
တြင္ ဂါထာတစ္ခုကလည္း ဤသုိဆုိထားပါသည္။ယင္းဂါထာ၏အနက္အဓိပၸာယ္မွာ-ဤေလးပါးေသာနတ္
တုိ့သည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာရွိ သတၱ၀ါအေပါင္းတုိ့အား ေစာင့္ေရွာင့္ၾကကုန္၏။ ၄င္းတုိ့သည္သင္တုိ့၏ခ်မ္း
သာသုခ၊ကုိယ္စိ္ႏွစ္ပါး က်မၼာၿခင္းႏွင့္ စည္ပင္သာယာၾကြယ္၀မွူ့တုိ့ကုိ အခ်ိန္မလပ္ ၾကီဳးစားေစာင့္ေရွာင့္ၾက
ေပခိမ့္မည္ ဟူ၍ၿဖစ္သည္။ ကဆုန္လၿပည့္ေနတြင္ မိဘုရားၾကီးမဟာမာယာမွာ သူငယ္တစ္ေယာက္ကုိေမြး
ဖြါးၿပီး ဤေနရာမွာပင္ ကပိလသတၳဳနန္းတြင္းသုိ့ၿပန္သြားခဲ့ေလသည္။ ကေလးသူငယ္၏ အမည္မွာ-သိဒၶတၳ
ဟုေခၚတြင္ခဲ့သည္။ သိဒၶတၳေမြးဖြါးၿပီး ႏွစ္ရက္ေၿမာက္သည့္ေန့တြင္ မိဘုရားၾကီးမွာ နတ္ရြာစံရွာေတာ္မူေလ
သည္။ မိေထြးေတာ္ ပရဇၨာပတိေဂါတမိ-သည္ သိဒၶတၳအား ရင္၀ယ္သားကဲ့သုိ့ ရင္အုပ္မကြာ ေမြးၿမဴ ၾကည့္
ရွူ့ ေစာင့္ေရွာင့္ခဲ့ရပါသည္။ ေနာင္တြင္ ထုိသူငယ္သည္ သဗၺညဳတဥာဏ္ေတာ္ရရွိလာ၍ ေလာက သုံးပါးအ
လယ္တြင္ ဗုဒၶအမည္ၿဖင့္ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလာခဲ့ပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ