ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၇ )

                                           မဟာပရိနိဗၺာန၀ိဟာရေစတီ
ဤေစတီေတာ္ႏွင့္မဟာပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္မုၿဒရၿဖင့္ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္ကုိပမထဦး
ဆုံး ၁၈၇၆-ခုႏွစ္တြင္ကေလ၀ေလကရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ ၀ိဟာရႏွင့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္ႏွစ္ခုစလုံးလူသူမရွိၿပဳိ
ပ်က္ေနသည့္ ခ႑ဟရေနရာ၌ေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ၿပဳိပ်က္ေနသည့္အေၿခအေနတြင္ေတြ့ရွိခဲ့သည္။ဆင့္ေတာ္မွ
က်ီဳးပ်က္ေနသည့္အစိတ္အပုိင္းမ်ားမွာ ရုပ္ပြါးေတာ္၏အနိးတ၀ုိက္တြင္ၿပန္ၾကဲေနခဲ့ၾကသည္။ဆင္းထုေတာ္၏
ပတ္လည္မွာၿပန့္ၾကဲေနသည့္အက်ီဳးအပ်က္ အစိတ္အပုိင္းတုိ့ကုိဖယ္ရွားၾကည့္လုိက္သည့္အခါခန္းမေဆာင္
ပုံသဏၭာန္တစ္ခုေပၚလာသည္။အနိးအနားမွာဥပကကၡခန္းမေဆာင္ငယ္တစ္ခုရွိေနခဲ့ေၾကာင္းေတြ့ရွိသိၿမင္ရ
သည္။ခန္းမေဆာင္ၾကီး၏အေနာက္ဖတ္တြင္ခန္းမအေဆာင္ငယ္တစ္ခုရွိေၾကာင္းသိရပါသည္။ ၂၅၀၀-ခုႏွစ္
ၿပည့္ဗုဒၶပူဇယႏၷတီေန့(ဖြါးၿမင္သည့္ေန့)တြင္ အိႏၵိယနုိင္ငံ အစုိးရမွ ေကာ္မတီ(သမိသီ)တစ္ရပ္ကုိဖြဲ့စည္းတ
ည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ စင္ၾကယ္မြန္ၿမတ္ ဖူးၿမင္ရာ အရပ္တုိ့ကုိေဖာ္ထုတ္ၿပင္ဆင္မြန္းမံ
သြားရန္ တာ၀န္လြဲအပ္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္မွစၿပီး အဆုိပါေကာ္မတီသည္ မဟာပရိနိဗၺာန၀ိဟာရႏွင့္က်ီဳးပ်
က္ေနသည့္ဆင္းတုေတာ္အစိတ္အပုိင္းမ်ားကုိၿပန္လည္ၿပင္ဆင္မြန္းမံလာခဲ့ရာလက္ရွိအေၿခအေနအထိတုိး
တက္ေကာင္းမြန္လာသည္။
                                       (မန္ထာကြန္၀ါအထိမ္းအမွတ္၀ိဟာရ)
မဟာပရိနိဗၺာန၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္မွ အေနာက္ေတာင္အရပ္ကုိက္-၄၀၀-ခန့္ေ၀းကြာသည့္ေနရာတြင္မန္
ထာကြန္၀ါအမည္ရွိေသာ ၀ိဟာရတစ္ခုတည္ရွိေနပါသည္။ဤ၀ိဟာရတြင္ဘူမိေၿမကုိဦးခုိက္ေနသည့္မုၿဒရ
ၿဖင့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူတည္ထားသည္။ေဒသခံလူမ်ားကထုိဆင္းတုေတာ္အားမန္ထာကြန္၀ါအမည္ၿဖင့္
ပူေဇာ္ၾကကုန္၏ ေဒသခံတုိ့ကဗုဒၶကုိမန္ထာကြန္၀ါအမည္ၿဖင့္ပူေဇာ္ၿခင္းကုိေတြ့၍ဗုဒၶႏွင့္စပ္ဆုိင္သည့္ေနရာ
ထူးေနရာၿမတ္မ်ားကုိရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရန္ၾကီဳးပန္းေနေသာGeneral Cunninghum-ကေဒသခံတုိ့၏မန္ထာ
ကြန္၀ါကုိ မရိ(သ္)ကြန္၀ါ(ေသဆုံးသည့္ဘုရင္ေတာ္)ဟု အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူကာ-ဗုဒၶကုိဆုိလုိ့သည့္စကား
လုံးဟုမွတ္ယူခဲ့သည္။ထုိ့သုိ့မွတ္ယူၿပီးဤေနရာသည္ကုႆီနာဂရၿဖစ္ေၾကာင္းေၾကညာေလသည္။ ၁၈၆၁-
ခုႏွစ္တြင္ရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့ေသာဤဗုဒၶဆင္းတုေတာ္သည္ ၃.၀၅-မီတာၿမင့္သည္။ ဤဆင္းတုေတာ္ကုိ ဂယာ
ခရုိင္တြင္ ေညာင္ပင္တစ္ပင္ေအာက္မွရွာေတြ့ခဲ့သည္။ နီလာေရာင္ေက်ာက္တုိ့ၿဖင့္ထုထားသည့္။၁၉၁၁-ခု
ႏွစ္တြင္ဤဆင္းတုေတာ္၏ သီဟသနပလႅင္ကုိလည္း ရွာေဖြေတြ့ရွိရပါသည္။ၿပည္တြင္းမွာ အလွဴဒယိကာ
တုိ့၏ အကူအညီၿဖင့္ထုိဆင္းတုေတာ္ကုိ မြမ္းမံၿပင္ဆင္ကာမူးရင္းပလႅင္ေပၚမွာၿပည္တည္ထားခဲ့ေလသည္
ပလႅင္အေၿခတြင္ ၁၀-ရာစု၊ ၁၁-ရာစုႏွစ္မ်ားကေရးသားကမၼည္းထုိးထားေသာ(တရားဓမၼဆုိင္ရာအဆုိအမိ
န့္) အဘိေလခတစ္ခုကုိေတြနုိင္သည္။
                                             ရာမဘာရေစတီ
မလႅမင္းတုိ့၏ မကုဋဗႏၶန ဥယ်ာဥ္၀န(ေတာ)၌ဤေစတီေတာ္သည္ရွိ၏ မဟာပရိနိဗၺနေက်ာင္းတုိက္မွ-
၁.၅-ကီလုိမီတာခန့္ေ၀းကြာေသာအရပ္၌တည္ရွိသည္။ မလႅမင္းသစ္မ်ားကုိ မကုဋ(ဦးေသ်ွာင္)ေဆာင္းေပး
ရသည့္ေနရာၿဖစ္သည္။ထုိေၾကာင့္ ဤဥယ်ာဥ္ေတာ္ကုိမကုဋစည္းေ၀းရာ အေဆာက္အဦးၾကီးတစ္ခုလည္း
ရွိခဲ့သည္။မလႅမင္းတုိ့၏ရာဇာဘိသိက္သြန္းသည့္အခမ္းအနားကုိထုိေနရာတြင္က်င္းပသည့္ထုံးတမ္းစဥ္လာ
လည္းရွိခဲ့ပါသည္။ဗုဒၶၿမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္အခါ ဤသာဘာဂရတြင္ ေနာက္ဆုံးသၿဂဳၤီဟ္မူမ်ားကုိ
ၿပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္သြားခဲ့သည္ ဗုဒၶအားမီးသၿဂၤီဳဟ္သည့္ေနရာတြင္ အေသာကမင္းတရားၾကီးကၾကီးမားသ
ည့္ေစတီတစ္ဆူတည္ခဲ့ေလသည္။ဤေစတီကုိ ယေန့အခ်ိန္တြင္ရာမာဘရေစတီ-ဟုအမည္တြင္သည္။ေစ
တီ၏ အနီးနားမွာေရအုိင္ငယ္တစ္ခုလည္းရွိ၏ ဤေစတီကုိ ၁၉၁၀-ခုႏွစ္တြင္ဟီရာနန္ရွာႆီ-ကရွာေဖြေတြ့
ရွိခဲ့ပါသည္။ ကုန္းၿပင္ၾကီး၏အေရွ့ပုိင္းတြင္တူးေဖာ္ေတြ့ရွိခဲ့သည္။ဤေစတီသည္မဟာပရိနိဗၺာနေစတီထက္
ႏွစ္ဆခန့္ၾကီးမားသည္။ ဤေစတီပရ၀ုန္အတြင္းတူးေဖာ္ခဲ့ရာ"ဗုဒၶဓမၼသာရ"ဟုကမၼည္းထုိးေရးသားထားသ
ည့္ ေရြႊအသၿပာတုိ့ကုိလည္းရရွိခဲ့ပါသည္။ဤေစတီ၏၀န္းက်င္ပတ္လည္တြင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့က သူ့ေခတ္
သူအခါတြင္တည္သြားခဲ့သည့္ေစတီငယ္အမ်ားအၿပားကုိလည္းရွာေဖြ ေတြ့ခဲ့ပါသည္။ ဤေစတီငယ္မ်ားကုိ
တည္ေဆာက္သြားသူမ်ားမွာ သာသနာ၀င္စရင္းတြင္ ဥပသကာ၊ဥကသိကာမတုိ့အၿပင္(ဘိကၡဳ) ရဟန္းတုိ့
လည္းပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္က မိမိပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူမည့္ အေၾကာင္းကုိ(၃)လၾကီဳ၍ေ၀သာလီၿမီဳ့
၌ေဟာေၿပာခဲ့ပါသည္။ ထုိသုိ့နိမိတ္ၿပေဟာၾကားမွဴ့ၿပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ၿမတ္စြာဘုရားသည္ေ၀သာလီမွ ကုႆ
နဂရသုိ့ခရီးထြက္ခဲ့ပါသည္။လမ္းခရီးတေလွ်ာက္မ်ားၿပားေသာေက်းရြာဇနပဒတုိ့တြင္တရားစစ္တရားမွန္၏
အၿမီဳက္ရည္ကုိၿပည္သူလူထုအားတုိက္ေက်ြးေဟာၾကားမိန့္ၿမြတ္ခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ ဗုဒၶသည္ ပါ၀ါၿမီဳ့
ေန စုႏၵ၏ သရက္ဥယ်ာဥ္သုိ့ဆုိက္ေရာက္လာခဲ့ရာထုိသတင္းကုိၾကားသိေသာစုႏၵသည္ ၿမတ္စြာဘုရားအား
သံဃာေတာ္ၿမတ္ႏွင့္ ဆြမ္းဘုန္းေပးရန္ သူအိမ္သုိ့ပင့္ဖိတ္ခဲ့သည္။ေနာက္တစ္ေန့၌ ဗုဒၶသည္ သပိတ္ကုိလြ
ယ္ကာ သံဃာေတာ္မ်ားၽႏွင့္အတူ စုႏၵေနအိမ္သုိ့ၾကြခဲ့ပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၆ )

ဗုဒၶဘာသာ သမုိင္းေရးရာကုိ ေထာက္ရွဳကာ-ၿပည္နယ္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ကုမာရမာယာ၀တီသည္ကုႆီနဂရကုိ
(ဇနပဒ)ခရုိင္ၿမီဳ့အၿဖစ္သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ေအဒီ-၇-ခုတြင္ခရီးလွည့္လည္ခဲ့ေသာ တရုတ္ဘုရားဖူးရဟန္း
ေတာ္ရြန္ဆန္း(IUEN TSIA)၏မွတ္တမ္းအရထုိရဟန္းေတာ္သည္ မဟာေဗာဓိေသာေရာက္ခဲ့ေသာေအဒၤီ
၆၃၇-ခုႏွစ္တြင္ဖူးေတြ့ခဲ့ရသည့္အေနအထားအတုိင္းရွိသည္ဟုေဖာ္ၿပခဲ့သည္။တရုတ္ခရီးသည္ဟုယင္ရွန္း
ကခရစ္သကၠရာဇ္ ၆၂၀-ႏွင့္ ၆၆၄-ၾကားကာလတြင္ ကုႆီနဂရကုိေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ကုႆီနဂရသည္ထုိ
အခ်ိန္ကာလကပ်က္သုန္းေနၿပိဟူ၍မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။နိဗၺာနေက်ာင္း၊မုခယေစတီႏွင့္ေရွ့တည့္တည့္၌
တည္ရွိေသာအေသာကေက်ာက္တုိင္တုိ့ၿပဳိပ်က္ေနသည့္အေၿခအေနကုိတရုတ္ခရီးသည္ကမွတ္တမ္းတင္
ခဲ့သည္။ဟုယင္ရွန္းၿပီးေနာက္မ်ီဳးဆက္တစ္ဆက္အထိကုႆီနဂရႏွင့္စပ္လ်ဥ္းသည့္အေၾကာင္းအရာကုိဘာ
မွ်မသိခဲ့ရေပ။ ၁၂-ရာစုခန့္အခ်ိန္ကာလတြင္ ဗုဒၶဘာသာသည္ အိႏၵိယေၿမေပၚမွေပ်ာက္ကြယ္ေနၿပီးၿဖစ္သ
ည္။ ၁၈၈၄-ခုႏွစ္တြင္ H.H Wilson-ကကသိယာနယ္မွ ကုႆီနဂရ ရွိနုိင္ေၾကာင္းကုိ ပထမဆုံးေၿပာခဲ့ဘူး
သည္။ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၆၁-၆၂-ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ေရွ့ေဟာင္းသုေတသန လုပ္ငန္းမွေတြ့ရွိခဲ့ရသည့္အေၾကာ
င္းအရာမ်ားကုိအေၿခခံလ်က္ သုေတသနပညာရွင္ Alexgendar Cunninghum-ကဗုဒၶဘာသာသမုိင္း၀င္
ဤေနရာကုိ ကုႆီနဂရၿဖစ္ေၾကာင္းေၾကညာခဲ့သည္။ေဒသခံလူမ်ားသည္ပတ္၀န္းက်င္တေလ်ာက္ရွိလ်ဳိ
ေၿမာင္၊ေတာေတာင္တုိ့ကုိ သူတုိ့ဘာသာ ၊သူတုိ့အသံထြက္ႏွင့္ အမည္နာမေပးကာေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကသည္။
ေဒသခံဆုိ့၏အေခၚအေ၀ၚသည္သုေတသနပညာရွင္မစၥတာ ကနိဃာမ္း အားထုိေနရာမ်ားကုိရွာေဖြေဖာ္

ထုတ္ရာတြင္မ်ားစြာအေထာက္အကူၿဖစ္ေစခဲ့သည္။
                        (မဟာပရိနိဗၺာနေစတီေတာ္)*မဟာပရိနိဗၺာနေစတီႏွင့္ေက်ာင္းေတာ္ပုံ*
ကုႆီနဂရ၏အနီးအနားမွာ မလႅာမင္းတုိ့၏ဥပ၀ေတနေခၚ(သာလ၀န)အင္ၾကင္းေတာတစ္ခုရွိခဲ့သည္။
ထုိအင္ၾကင္ေတာသည္ဟိရည၀တီၿမစ္ကမ္းပါး၌တည္ရွိခဲ့သည္။ဤၿမစ္သည္ကုႆီနဂရ၏အနီး၌စီးဆင္း
ခဲ့သည္။လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ဟိရည၀တီၿမစ္ကုိ စုိနာရာ-နာလာ-ဟူ၍ေခၚာကသည္။(ဟိရ၀ါကီၤနာရီ)ႏွင့္ စုိနာ
နာလာ-ဟူ၍လည္းေခၚၾကသည္။ထုိဥယဥ္ေတာ၏အင္ၾကင္ပင္ႏွစ္ပင္ၾကားခရစ္မေပၚမီ ၄၈၃-ခုႏွစ္တြင္တ
ထာဂတၿမတ္ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခဲ့သည္။ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခဲ့သည့္ေနရာ၏အထိမ္းအမွတ္အၿဖစ္အေသာ
ကမင္းၾကီးသည္ၾကီးမားေသာေစတီ(၀ုိင္း)တစ္ခုကုိတည္ထားခဲ့ပါသည္။ေနာင္အခ်ိန္တြင္ထုိေစတီ၀ုိင္းသည္
၀ိေရာဓီမ်ားလက္ခ်က္ၿဖင့္ဖ်က္ဆီးခံလုိက္ရသည္။ဗုဒၶဘာသာကုိဆန့္က်င္သမွဳ့ၿပဳခဲ့ၾကသည္ ့၀ိေရာဓီမင္းတုိ့
၏ထုိလုပ္ခ်က္မ်ားသည္ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဗုဒၶသာသနာ့သမုိင္းကုိ ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ၾကီဳးစားမွဳတစ္ရပ္အၿဖစ္သပ္
မွတ္နုိင္ပါသည္။ထုိေစတီကုိကာေလယေလ-အမည္ရွိေသာ အဂၤလိပ္လူမ်ီဳးသုေတသနတစ္ဦးက ၁၈၇၆-ခု
ႏွ္တြင္ဦးစြာပထမရွာေဖြေဖာ္ထုပ္ခဲ့သည္။ဤေစတီကုိစတင္ေတြ့ရွိသည့္အခ်ိန္တြင္အၿမင့္ ၄၅.၇၅-မီတာရွိ၍
အုတ္တုိ့ၿဖင့္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး ပုံသဏၭာန္မွာအ၀ုိင္းၿဖစ္၍ ထိပ္မွာ ၾကက္ဥပုံသဏၭာန္၀ုိင္းထားေၾကာင္း
ေတြ့ရွိရသည္။ထုပ္လုပ္သည့္အခ်ိန္ကာလအပုိင္းအၿခားမတူသည့္ အုတ္အမ်ီဳးကြဲတုိ့ၿဖင့္တည္ေဆာက္ထား
သည္ကုိေတြ့ရသည္။၁၉၁၀-ခုႏွစ္တြင္ထုိေစတီ၏အတြင္းပုိင္းမွာဇယဂုပဒတာဘုရင္လက္ထက္သုံးစြဲေလ့ရွိ
ေသာေၾကးၿပားမ်ားရရွိခဲ့သည္။ဆက္လက္တူးေဖာ္ၾကည့္သည့္အခါ ဧကရာဇ္ဘုရင္မင္းၿမတ္ ကုမာရဂုပဒတ
ာေခတ္က သုံးစြဲေလ့ရွီိသည့္ ေငြဒဂၤါးမ်ားကုိလည္းေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ ေစတီေတာ္ကုိဖြင့္ၾကည့္လုိက္သသည့္
အခါအတြင္း၌ ၂.၈၂-မီတာအၿမင့္ရွိေသာ ေစတီကေလး တည္ေဆာက္ထားေၾကာင္းေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ထုိ
ေစတီေလးကုိ ဖြင့္ၾကည့္ေသာအခါနံရံတြင္ၿပဳလုပ္ထားသည့္တစ္ခုအေပၚဗုဒၶ၏ရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူကုိလည္း
ေတြ့ရွိခဲ့ရပါသည္။ ဤေစတီအတြင္း ဗုဒၶ၏ဓာတ္ေတာ္အခ်ီဳ့ႏွင့္ မီးေသြးခဲ၊ေၿမခဲ၊အခ်ီဳ့တုိ့ကုိလည္းေတြ့ရွိခဲ့ပါ
သည္။ၿမန္မာနုိင္ငံမွ ဦးဖုိးလွဳိင္ႏွင့္ ဦးဖုိးၾကဴတုိ့ဦးေဆာင္ကာ ေကာက္ခံခဲ့သည့္အလွဴေငြမ်ားၿဖင့္ဤေစတီ
ေတာ္ကုိ ၁၉၂၇-ခုႏွစ္တြင္ ၿပန္လည္ၿပင္ဆင္ မြမ္းမံခဲ့ၾကသည္။ထုိႏွစ္မတ္လ ၂၇-ရက္ေန့တြင္ ဘာသာဆ
ာမ္အေမၺကာ၏ဂုရုၿဖစ္သူ ရခုိင့္သာသနာ့အာဇာနည္ဆရာေတာ္ၾကီး ဦးစၿႏၵမုနိမွ သံဃာေတာ္ ၁၆-ပါးတုိ့၏
ေရွ့ေမွာက္တြင္ ရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့သည့္အရာ၀တၳဳအားလုံးကုိ ေရြႊၿပား၊ေငြၿပား၊ေၾကးၿပားတုိ့အေပၚတြင္ကမၼည္း
ထုိးေရးသားလ်က္ ဗုဒၶဘာသာအစဥ္အလာႏွင့္အညီပြဲလမ္းမ်ားခင္းက်င္းကာမွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။


                         

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၅ )

၀ိဟာရေက်ာင္းအတြင္းဌာပနာထားသည့္ ဗုဒၶၿမတ္စြာ၏ဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိႏွစ္စဥ္ သီတင္းက်ြတ္လၿပည့္ည
တြင္ပူေဇာ္ပြဲက်င္းပေလ့ရွိသည္။ ဘုရားလွည့္လည္ပြဲ၌ လူအမ်ားကသဒၶါၾကည္ညိဳသည့္စိတ္ဘာ၀နာၿဖင့္ရွိ
ခုိးပူေဇာ္ၾကသည္။ဘုရားပြဲၿပီးစီးသည့္အခါဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းအတြင္းၿပည္လည္သိမ္း
ဆည္းဌာပနာထားၾကသည္။ ၁၉၅၇-ခုႏွစ္ နုိ၀င္ဘာလ ၂၆-ရက္ေန့တြင္ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းေတာ္၌ဘုရား
ပြဲက်င္းပခဲ့ရာ ယင္းပြဲေတာ္သုိ့ ထုိအခ်ိန္က မဒၶယပရ ေဒ(စ္)ၿပည္နယ္၏ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွူးမစၥတာ
ေကလာ(သ္)န-မ ေအာက္ပါအတုိင္းမိန့္ၾကားခဲ့သည္။"ဤနုိင္ငံမွာ ဗုဒၶဘာသာကြယ္ေပ်ာက္တဲ့ေန့ကစၿပီး
 ငါတုိ့တုိင္းၿပည္ဟာ တုိင္းတပါးသားတုိ့ရဲ့က်ဴးေက်ာ္မွူနွင့္ ၿခယ္လွယ္မွူအမ်ီဳးမ်ီဳးတုိ့ကုိခံခဲ့ရပါတယ္။ တုိ့နုိင္ငံ
ဟာႏွစ္ေပါင္း ကုိးရာေက်ာ္က မူဆလင္ဘုရင္အုပ္ခ်ဳပ္မွူ့ေအာက္ေရာက္သြားခဲ့ၿပီး အဂၤလိပ္လူမ်ီဳးလက္ေအ
ာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ရာေက်ာ္က်ြန္ဘ၀အၿဖင့္က်င္လည္ခဲ့ရပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာၿပန္လည္ထြန္းကားေရးၾကီဳး
စားမွဴ့ေတြႏွင့္အတူ ငါတုိ့နုိင္ငံရဲ့ လြတ္လပ္ေရးလွဳပ္ရွားမွဴေတြက တပါတည္းေပၚေပါက္လာရတာကုိ သတိ
ထားရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ဗုဒၶဘာသာဟာ သဗၺမဂၤလာအမ်ားအက်ီဳးကုိၿဖစ္ေစတဲ့ သစၥာဓမၼ-မွန္ကန္
သည့္ ဓမၼၿဖစ္ေၾကာင္းကုိ ႏွလုံးသြင္းရမွာၿဖစ္တယ္"။မဂၤလာဓမၼေနရာကုိ အမဂၤလာၿဖစ္ေစတဲ့က်င့္ၾကံမွဴ့ေတြ
က ဓမၼ အမည္ခံကာ ေနရာယူလုိက္တာနဲ့ ငါတုိ့ဇမၺဴဒီပ အလယ္အလတ္ေခၚ အိႏၵိယနုိင္ငံႏွင့္ ၿပည္သူေတြ
ဒုကၡပင္လယ္၀ဲထဲမွာက်ဆင္းခဲ့ရပါတယ္။ အနာဂါတ္မွာ ထုိအမွားေတြကုိ ၿပန္မေရာက္ဖုိ့ အမွားမွ သခၤန္းစာ
ယူရမယ္ဟူ၍ မွာၾကားခဲ့ဘူးပါသည္။

                                  ၿမတ္ဗုဒၶပုရိနိဗၺာန္ၿပဳေတာ္မူရာ(ကုသိနာရုံ)ကုသိနဂရ
                                                        (Kusi Nagar)
ကုသိနဂရမွာ ဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရားပုရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူခဲ့သည္။ထုိ့ေၾကာင့္ဤနဂရကုိ ေလာကတစ္၀ွမ္းလုံး၌စင္
ၾကယ္မြန္ၿမတ္သည့္ေနရာဟုသပ္မွတ္ၾကသည္။ဤၿမီဳ့သည္ ဥတၱရပရေဒ့(ရွ္)ၿပည္နယ္၏အေရွ့ပုိင္း ဂုိရခပူ
ၿမီဳ့မွ ၅၃-ကီလုိမီတာ၊အေရွ့အရပ္ႏွင့္ေဒ၀ရီယာၿမီဳ့မွ ၃၅-ကီလုိမီတာ၊ေၿမာက္ အရပ္၌ရွိပါသည္။ဤၿမီဳ့ႏွစ္ၿမီဳ့
စလုံးမွ ဘတ္(စ္)ကားၿဖင့္"ကသာယ"ေနရာသုိ့ေရာက္ရွိနုိင္ပါသည္။ ထုိမွ ၃-ကီလုိမီတာအကြာတြင္ ကုသိ
နဂရတည္ရွိပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာသမုိင္းအရထုိအခ်ိန္ကမလႅာမင္းတုိ့၏ တုိင္းနုိင္ငံသည္ ႏွစ္ၿခမ္းကြဲၿပားေန
ခဲ့ပါသည္။ ယင္းမလႅာမင္းတုိ့၏ ရာဇဌာနီၿမီဳ့မ်ားမွာ ကုသိနဂရႏွင့္ ပါ၀ါၿမီဳ့တုိ့ၿဖစ္သည္။ မလႅာမင္းတုိ့က ရာဇ
သႏၱရ-ေခၚဘုရင္စံစနစ္အုပ္ခ်ဳပ္မွဴရွိစဥ္က ထုိမင္းတုိ့၏ ေနၿပည္ေတာ္ၿမီဳ့မွာ ကုႆ၀တိၿမီဳ့ၿဖစ္ခဲ့ပါသည္။ဗုဒၶ
လက္ထက္အခ်ိန္ကာလတြင္ မလႅာမင္းတုိ့သည္ ဂဏသႏၱရ-ၿပည္သူ့ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္မွဴစနစ္ကုိေၿပာင္း၍
လက္ခံက်င့္သုံးခဲ့ၾကသည္။လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ထုိကုႆ၀သီၿမီဳ့ကုိ ကုႆီနဂရ-ဟုေခၚၾကသည္။တထာဂတ
ၿမတ္ဗုဒၶသည္ မိမိပုရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူမည့္သတင္းကုိ သုံးလၾကီဳ၍ ေ၀သာလီၿမီဳ့၌လကၡဏာၿပဳေၾကညာခဲ့ပါသ
ည္။ဗုဒၶ၏ မိန့္ၾကားခ်က္ကုိၾကားသိကာ ရွင္အာနႏၵာသည္ ဘုရားရွင္အား ဤသုိ့ေလွ်ာက္ထားခဲ့ပါသာ္"အရွင္
ၿမတ္စြာဘုရား၊အရွင္ၿမတ္ပုရိနိဗၺာန္စံရန္ အဘယ္ေၾကာင့္ ကုႆီနဂရကဲ့သုိ့ေသာၿမီဳ့၊ ေနရာကုိေရြးခ်ယ္ရပါ
သနည္း။ဓမၸာ၊ရာဇဂရိဟ၊သာ၀တၳိ၊ေကာသမၺီႏွင့္ ဗာရာဏသီစေသာ အေရးပါသည့္ေနရာဌာနမ်ားရွိပါေသး
သည္။ထုိၿမီဳ့ၾကီးဌာေနၾကီးမ်ားတြင္ အရွင္ဘုရားအားေလးစားသည့္ တပည့္သာ၀က ေၿမာက္မ်ားစြာေနထုိင္
ၾကကုန္၏ ထုိပုဂၢဳိလ္တုိ့က အရွင္ဘုရားအားအထူးေလးစားသဒၶါၾကီးစြာၿဖင့္ ပူေဇာ္ၾကမည္ၿဖစ္သည္"။ရွင္အာ
နႏၵာ၏ေလွ်ာက္ထားခ်က္ကုိ ဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရားက "ခ်စ္သားအာနႏၵာ၊ေရွ့ေဟာင္းေခတ္ကာလကကုႆီနဂရ
တြင္ မဟာသုဒႆနအမည္ရွီိေသာ စၾကၤာ၀ေဒးမင္းက မင္းၿပဳခဲ့၏ ထုိမင္းၿမတ္လက္ထက္၌ေနၿပည္ေတာ္
ကုႆ၀သီၿမီဳ့မွာ ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားလွသည့္ၿမီဳ့ၾကီးၿဖစ္ခဲ့ဘူးသည္။ ၿမီဳ့ေတာ္၏ ပမာဏမွာ အေရွ့အေနာက္
၁၂-ယူဇာနာရွိ၍ ေတာင္ႏွင့္ ေၿမာက္ခုႏွစ္ယူဇာနာက်ယ္ၿပန့္တည္ရွိခဲ့ပါသည္။မဟာသုဒႆနမင္းၾကီးသည္
တရားဓမၼႏွင့္အညီ  စုိးစံမင္းၿပဳသည့္အေလ်ာက္ ထုိမင္းၾကီး၏ ဂုဏ္သတင္းသည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတုိ့၌
ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားခဲ့ပါသည္။ မဟာသုဒႆနမင္းသည္ ရတနာ(၇)ပါးကုိပုိင္သည့္အၿပင္ တရားဓမၼတြင္ေမြ့
ေလ်ာ္သည့္ မဟာဓမၼိကဓမၼရာဇာ-စၾကၤာ၀ေတးမင္းၿဖစ္ခဲ့သည္။ထုိ့ေၾကာင့္ငါဘုရားသည္ ဤေနရာကုိေရြးခ်
ယ္ၿခင္းၿဖစ္၏" ဟုမိန့္ေတာ္မူေလသည္။ ေနာက္တမ်ီဳးဆုိပါလ်င္-ကုႆီနဂရသည္ ဗုဒၶဖြါးေတာ္မူသည့္လုမၺိ
နီမွ ကီလုိမီတာ ၁၀၀-မွ်သာ ေ၀းကြာေသာအရပ္၌တည္ရွိပါသည္။မဇၥ်ိမေဒသ အိႏၵိယၿပည္ေၿမာက္ပုိင္း၌ရွိခဲ့
သည္။အေရးၾကီးၿမီဳ့ၾကီးမ်ား၏အလယ္ဗဟုိတြင္ တည္ရွိေနသၿဖင့္ ကုႆီနဂရသည္ ဗုဒၶေခတ္အခါကအေရ
းၾကီးသည့္ေနရာဌာနတစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ပါသည္။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတၱန္တြက္ဘုရားရွင္ဗုဒၶ၏ မိမိ၏(အနုယာယီ)
ေနာက္လုိက္ေနာက္သားတပည့္မ်ားအားကုႆီနဂရကုိဖူးၿမင္ရာေနရာဟူ၍မိန့္ၾကားထားပါသည္။ထုိကုႆီ
နဂရ ကုိဖူးၿမင္ၿခင္းၿဖင့္ ကုသုိလ္ပြါးမ်ားရ၏"ဟုဆုိထားခဲ့ပါသည္။ဗုဒၶသက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္အခ်ိန္ကာလက
ကုႆီနဂရသည္ ၿမီဳ့ငယ္တစ္ခုသာၿဖစ္သည္။မလႅာအႏြယ္၀င္တုိ့အားဗုဒၶသည္ အလြန္ခ်စ္ၿမတ္နုိးသူတစ္ဦး
လည္းၿဖစ္ခဲ့သည္။မလႅာမင္းတုိ့အေပၚအစဥ္သၿဖင့္ကရဳဏာထားေတာ္မူသည္.ထုိအေၾကာင္းမ်ားတုိ့ေၾကာင့္
ဗုဒၶသည္ ပရိနိဗၺာန္၀င္ရန္ ကုႆီနဂရကုိ ေရြးခ်ယ္ၿခင္းလည္းၿဖစ္နုိင္ပါသည္။ကုႆီနဂရေနမလႅာမင္းတုိ့အ
တြက္ဂုဏ္ယူစရာလည္းၿဖစ္သည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၄ )

                                         "မူလဂႏၶကုဋီ-မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္း"
ပဥၥ၀ဂၢီငါးပါးတုိ့အား-သာရနာထတြင္ ပထမ ဓမၼေဒသနာေတာ္ကုိေဟာၾကားေတာ္မူၿပီးေနာက္ ဗုဒၶၿမတ္စြာ
သည္ မူလဂႏၶကုဋိေက်ာင္း၌သီတင္းသုံးေနထုိင္ေတာ္မူသည္။သဒၶါၾကည္ညိဳသည့္ ဥပသကာ၊ဥပသကာမ
တုိ့မွ ပူေဇာ္ပသထြန္ညွိသည့္ အေမြႊးနဲ့သာတုိင္တုိ့ၿဖင့္ ယင္းဂႏၶကုဋိေက်ာင္းသည္ အၿမဲေမႊးၾကီဳင္ေနသၿဖင့္
အဆုိပါ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ကုိ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းဟုေခၚခဲ့ပါသည္။ထုိေက်ာင္းေနရာသည္ ပဥၥ၀ဂၢီငါးပါး
တုိ့ေနထုိင္သီတင္းသုံးရာေက်ာင္းႏွင့္နးကပ္သည္။ဓမၼရာဇိကေစတီေက်ာင္း၏ေၿမာက္ဘက္ ၁၈.၂၉ မီတာ
အေ၀းတြင္ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းပ်က္ကုိ ယေန့တုိင္ေအာင္ၿမင္ေတြ့နုိင္ပါသည္။ တရုတ္ခရီးသည္ ဟုေယန္
ရွန္း၏ခရီးသြားမွတ္တမ္း၌ဓမၼရာဇီက၏ဥာဏ္ေတာ္မွာ ၆၅.၉၆-မီတာအၿမင့္ရွိေၾကာင္းေရးသားေဖာ္ၿပထား
သည္။အုတ္ႏွင့္ထုံးတုိ့ၿဖင့္တည္ေထာက္ထားသည္။ အေဆာက္အဦးေဟာင္းမ်ားမွထြက္သည့္ေက်ာက္တုိ့ကုိ
လည္းသုံးထားေၾကာင္းကုိေတြ့ရွိရပါသည္။အမုီးကုိအလယ္ဗဟုိမွေက်ာက္တုိင္တစ္ခုၿဖင့္ေဆာက္ထားသၿဖင့္
ကုဋီေက်ာင္းဒီဇုိင္းမွာတမ်ီဳးၾကီးေၿပာင္းသြားသည္။
          ဇမၺဴဒီပဟုေခၚခဲ့သည့္ ဘာရတနုိင္ငံ အိႏၵိယၿပည္ကုိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မင္းၿမတ္တုိ့ အုပ္စုီးစဥ္ကာလက ဤနုိင္ငံသည္စည္ပင္သာယာၾကြယ္၀ခ်မ္းသာခဲ့သည့္နုိင္ငံၿဖစ္၍၎အားေရြႊငွက္ဟုေခၚေ၀ၚသမုတ္ၾကသည္
ဗုဒၶဘာသာမဟုပ္သူမ်ားသည္ ဤေနရာကုိမနာလုိ၀န္တုိ့ၿဖစ္ၾကသည္။သုိၿဖစ္၍ ဟရကၡ၀ါဒနမင္း၏ေနာက္ပုိ
င္းတြင္ အိႏၵိယနုိင္ငံမဇၥ်ိမေဒသရွိနုိင္ငံမ်ားကုိအုပ္ခ်ဳပ္စုီးစံခဲ့သည့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မင္းတုိ့၏သမုိင္းစာမ်က္ႏွာမွ
ာ ေပ်ာက္ဆုံးေနေၾကာင္းအထင္အရွားေတြ့ၿမင္သိရွိနုိင္ပါသည္။ မုဟာမက္ဂဂ်နီမူဆလင္ဘုရင္သည္ ဗာရာ
ဏသီကုိ၀င္ေရာက္လာၿပီးသာရနာထ တစ္၀ုိက္ရွိခဲ့သည့္ဗုဒၶယဥ္ေက်းမူဆုိင္ရာ ေစတီ၊ပုထုိး၊ဘုရား၊ေက်ာင္း
မ်ားကုိ အၾကီးအက်ယ္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။ထုိ့ေနာက္ၿဗဟၼဏ၀ါဒတုိ့အရွိန္အဟုန္းၾကီးၿမင့္လာသည့္ေခတ္အခါ၌
ဗုဒၶႏွင့္ ဗုဒၶဆုိင္ရာ အေရးၾကီးသည့္ေနရာ အေဆာက္အဦး ပုထုိးေက်ာင္းမ်ားႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ မဟုပ္မမွန္ေသာ
၀ါဒမ်ား၊အဆုိအမိန့္မ်ားပ်ံ့ႏွံံ့သြားရန္ ၿဖန့္ခ်ီေရးအလုပ္ကုိ အၾကီးအက်ယ္ၿပဳလုပ္လာသၿဖင့္ စင္ၾကယ္မြန္ၿမတ္
သည့္အေရးပါေသာေနရာဌာနတုိ့ကုိ လူမ်ားကဥေကၡၿပဳလာခဲ့ၾကေလသည္။ေဂၚ၀ိႏၵစႏၵမင္းလက္ထက္(၁၁၁
၄-၁၁၅၄)မိဖုရားကုမာရေဒ၀ီမွ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းကုိၿပန္လည္မြန္းမံေတာ္မူခဲ့သည္။ကုမာရေဒ၀ိသည္ၾကီး
က်ယ္ခမ္းနားလွသည့္ ဓမၼပြဲသဘင္တစ္ခုကုိ က်င္းပခဲ့၍ဓမၼစကၠမုၿဒရၿဖင့္ထုလုပ္ထားသည့္ဗုဒၶ၏ရုပ္ပြါးေတာ္
ကုိတည္ထားဌာပနာခဲ့သည္။ထုိဆင္းထုေတာ္သည္အနုပညာလက္ရာေၿမာက္သည့္ရုပ္ထုၿဖစ္၍လူအမ်ားၾက
ည္ညိဳဖြယ္ရာၿဖစ္ခဲ့သည္။ထုိဆင္းထုေတာ္၏တင့္တယ္လွပမွဴ့ကုိ ဗုဒၶစာေပအႏွံ့တြင္အမ်ီဳးမ်ီဳး ေဖာ္ၾကဴးထား
ေၾကာင္းၿမင္ေတြ့ရသည္။ ၁၈၉၁-ခုႏွစ္တြင္ သီရိလကၤာမွ ဓမၼပါလမေထရ္သည္ဗုဒၶဓမၼႏွင့္စပ္ဆုိင္သည့္ရွု့ၿမင္
ဘြယ္ရာေနရာေဒသတုိ့ကုိဖူးၿမင္ရန္သာရနာထသုိ့ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါသည္။မူလဂႏၶကုဋီမဟာ၀ိဟာရ၏အေၿခ
အေနကုိၿမင္ေတြ့ကာအလြန္စိတ္ထိခုိက္မိခဲ့သည္။ဤမြန္ၿမတ္စင္ၾကယ္သည့္ေနရာ၏လုံၿခဳံမွဴ့ဆုိင္ရာကုိမည္
သုိ့မွ်စီမံမွဴ့မရွိေၾကာင္းေတြ့ရွိခဲ့သည္။တည္းခုိရာေနရာဆုိပါက-ဂ်ိမ္းဘုရားေက်ာင္းမွလြဲ၍ဘာမွ်မရွိခဲ့ပါဒလွဳိေ
ၿမင္မ်ားတြင္ေတာ၀က္မ်ားက်က္စားေနေၾကာင္းေတြ့ခဲ့ရသည္။မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းကုိတည္ေဆာက္ရန္သုံး
စြဲခဲ့သည့္အုတ္နဲ့ေက်ာက္မ်ားကုိဘုရင္ေစတဆင့္၏အမတ္ဂ်ဂဆင့္ကဗာရာဏသီၿမီဳ့တြင္ဂ်ဂသဆင့္ရြာ(ရပ္
ကြက္)ကုိတည္ေဆာက္ရန္ ဖ်က္ဆီးသယ္ယူသြားခဲ့ေၾကာင္းသိရွိခဲ့ရပါသည္။ထုိအေၾကာင္းတုိ့ေၾကာင့္အေ
သာကမင္းတရားၾကီးတည္ေဆာက္ထားခဲ့သည့္ဓမၼရာဇီကေစတီႏွင့္ေက်ာင္းအေဆာက္အဦးမ်ားပ်က္သုန္း
သြားခဲ့ရပါသည္။ မူဆလင္ဘုရင္မ်ားလက္ထက္သာရနာထရွိ ဗုဒၶဘာသာေစတီ၊ပုထုိး၊ေက်ာင္းမ်ားမ်ားဖ်က္
ဆီးခံရၿပီးေနာက္ ႏွစ္ေပါင္းခုႏွစ္ရာေက်ာ္အခ်ိန္ကာလတေလွ်ာက္လုံးဤေနရာရွိခဲ့သည့္အထိမ္းအမွတ္တုိ့
ကုိလုံး၀ဥေကၡၿပဳခံခဲ့ရသည္။

                                      " လက္ရွိမူလဂႏၵကုဋီေက်ာင္းေတာ္"
သီရိလကၤာမွာဓမၼပါလမေထရ္ၾကီးၾကီဳးစားအားထုတ္မွဴ့ေၾကာင့္ လက္ရွိဂႏၶကုဋီေက်ာင္း၏ အုတ္ၿမစ္ကုိ
၁၉၂၂-ခုႏွစ္တြင္ )တၱရပရေဒ့ခ်္(စ္)၏ Governer H.I Butler -ကပႏၷက်္ခ်ခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က အိႏၵိယနုိင္ငံ
အစုီးရအရာရွိမ်ား၀င္စြတ္ဖတ္မွဴ့ေၾကာင့္ ေက်ာင္းေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းသည္ ေလးႏွစ္တာကာလ ရပ္ဆုိင္း
ခံခဲ့ရပါည္။ေနာက္ဆုံးတြင္ ေရွ့ေဟာင္းသုေတသနဌာန ညြန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္(အိႏၵိယနုိင္ငံ)-သည္ မူလေန
ရာတြင္ေက်ာင္းေဆာက္ခြင့္ၿပဳခဲ့သည္။ထုံးေက်ာက္တုိ့ၿဖင့္ေက်ာင္းတည္ေဆာက္မွဴ့လုပ္ငန္းကုိၿပီးစီးေအာင္
ေဆာင္ရြက္နုိင္ခဲ့သည္။၁၉၃၁-ခုႏွစ္ နုိ၀င္ဘာလ ၁၀-ရက္ေန့တြင္ ေက်ာင္းဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားကုိေအာင္ၿမင္
စြာၿပဳလုပ္နုိင္ခဲ့သည္။တကၠသီလမွရရွိခဲ့သည့္ဗုဒၶ၏ဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိေရွ့ေဟာင္းသုေတသနဌာနမွဒါရုိက္တာ
ဒါယာရမ္းကုိယ္တုိင္ဌာပနာၿပဳ၍၀ိဟာရေက်ာင္းေတာ္ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားကုိတက္ေရာက္လာခဲ့သည္။၎ကဓ
မၼမိတ္ေဆြမ်ားအားဤသုိ့မိန့္ခြန္းေၿပာခဲ့သည္"မဟာေဗာဓိသဘင္အားဗုဒၶ၏ဓါတ္ေတာ္အစစ္အမွန္မ်ားကုိအပ္
ႏွင္းခြင့္ရ၍က်ြနုပ္အေနၿဖင့္ မ်ားစြာဂုဏ္ယူမိေၾကာင္းေၿပာလုိပါသည္။ လြန္စြာ၀မ္းေၿမာက္၀မ္းသာလည္းၿဖစ္ရ
ပါသည္။ဤဓါတ္ေတာ္မ်ားကုိဗုဒၶ၏ ပထမ ဓမၼေဒသနာၿပဳခဲ့ရာမြန္ၿမတ္စင္ၾကယ္သည့္ေနရာတြင္ ဌာပနာၿပဳရ
မည္ၿဖစ္သည့္အတြက္ေက်နပ္ပိတိၿဖစ္စရာၿဖစ္သည္။က်ြန္ေတာ္အေနၿဖင့္ မဟာေဗာဓိအဖြဲ့၀င္သူေတာ္စင္လူ
ၾကီးမ်ားအားေက်းဇူးမ်ားစြာတင္ရွိပါေၾကာင္း"ေၿပာၾကားခဲ့သည္။အသစ္တည္ေဆာက္သည့္ဗုဒၶ၀ိဟာရကုိဓမၼပါ
လမေထရ္မွမူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းဟူ၍အမည္ေပးခဲ့သည္။ ထုိအမည္ေပးရၿခင္း၏အေၾကာင္းမွာဗုဒၶၿမတ္စြာသိ
တင္းသုံးခဲ့သည့္ေနရာႏွင့္ေက်ာင္းတုိ့အား အထိမ္းအမွတ္ၿဖစ္ေစမည့္အလုိ့ငွာ မူရင္းအမည္ၿဖင့္ေက်ာင္းသစ္
ကုိ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္းဟုေခၚရၿခင္းၿဖစ္သည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၃ )

မဟာရာဇာကနိႆကမင္းလက္ထက္ဤရုပ္ပြါားေတာ္ကုိမထုရာၿမိဳေနဘိကၡဳဗလအမည္ရွိသူပန္းပုပညာရွင္
တစ္ဦးကထုလုပ္ခဲ့သည္။မထုရာမွသယ္ယူလာသည့္ ေက်ာက္အနီၿဖင့္ထုထားေသာရုပ္ပြါးေတာ္ၿဖစ္၏ဤရုပ္
ထု၏အလယ္ပုိင္မွာပြင့္ကားေနသည့္ ၾကာပြင့္ကုိထုေဖာ္ထား၍ပတ္လည္၌မဂၤလာအမွတ္အသားလကၡဏာ-
၄မ်ီဳးကုိလွပစြာ ထုထားသည္။ဤရုပ္ပြါးေတာ္ကုိ ထီးေတာ္တစ္ခုၿဖင့္ ကပ္မုိးထားသည္။အဘိဓမၼာဆုိင္ရာဓမၼ
ေဆာင္ပုဒ္ၿဖင့္ေရးထုထားသည္။
                         ဓမၼစကၠပ၀တၱန-ဓမၼလွည့္လည္သည့္မုၿဒာၿဖင့္ထုလုပ္ထားသည့္ရုပ္ပြါးေတာ္
ဂုပၱာမင္းဆက္မ်ားလက္ထက္အခ်ိန္ကာလတြင္အိႏၵိယနုိင္ငံတြင္(ေက်ာက္ရုပ္ထုသည့္အနုပညာ)ပန္းပုပန္းခ်ီ
ပညာတုိ့သည္မ်ားစြာတုိးတက္ခဲ့ေၾကင္းကုိဤရုပ္ပြါးေတာ္ကုိရွဴ့ၿမင္ကာသိသာနုိင္သည္။ရုပၸဒတၱမင္းဆက္မ်ား
လက္ထက္အခ်ိန္ကာလတြင္သာရနာထသည္ေဗာ္ဒၶပန္းခ်ီပန္းပုရုပ္ထုဆင္းထုေတာ္ထုလုပ္သည့္အနုပညာ
ဆုိင္ရာအေရးၾကီးပါသညါ။ၿမီဳ့၊ဇနပဒတစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ရပါသည္။ဓမၼစၾကၤာလွည့္လည္သည့္မုၿဒရၿဖင့္တည္ေဆာက္
ထုလုပ္ထားသည့္ဤရုပ္ပြါးေတာ္သည္အထက္ပါအဆုိကုိသက္ေသခံလွ်က္ရွိေၾကာင္းကုိ ေလ့လာၾကည့္ရွဴ့ပါ
ကနားလည္သေဘာေပါက္နုိင္သည္။ ဤ(မူရသိ)ရုပ္ပြါးေတာ္ကုိ ဂရုစုိက္ရွဴေမ်ာ္ေသာ္အသိဥာဏ္ ႏွင့္သႏၱိေ
အးခ်မ္းမွဴ့တုိ့၏ ေရာင္ၿခည္မ်ားထြက္ေပၚ ေနေၾကာင္းခံစားရေပလိမ့္မည္။ဤရုပ္ပြါးေတာ္မွအသက္၀င္ေနမူကုိ
သာဘာ၀၏အရိပ္အာ၀ါသ ထင္ဟပ္ေနေၾကာင္းခံစားေစသည္။ၿမတ္ဗုဒၶသည္အလြန္ခမ္းနားတင့္တယ္သည့္
ပလႅင္ထုိင္ခင္းေပၚထုိင္ေနသည့္မုၿဒရၿဖင့္ထုပ္လုပ္ထားပါသည္။ၿမတ္စြာဘုရားမ်က္ႏွာေတာ္၏အာဘာမႏၱလ
(ေရာင္ၿခည္စက္၀န္း)တစ္ခုအေပၚအလြန္တရာလွပတင့္တယ္အနုပညာ ေၿမာက္သည့္လက္ရာတုိ့ၿဖင့္စိၿခယ္
ထုထားေၾကာင္းေတြ့နုိင္ပါသည္။ ဤရုပ္ပြါးေတာ္ထုိင္ေနသည့္မုၿဒရဟန္ၿဖင့္ထုလုပ္ထားသည့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္
မ်ားအနက္ အထင္ရွားဆုံးရုပ္ပြါေတာ္ၿဖစ္သည္။ ဤရုပ္ပြါးေတာ္မွာ ဗုဒၶ၏လက္ေမာင္းႏွစ္ဘက္၌ သမင္ႏွစ္
ေကာင္၏ရုပ္ကုိေဖာ္ၿပထားပါသည္။သမင္ရုပ္မ်ားသည္ ဗုဒၶ၏မိဂဒါ၀ုန္ႏွင့္ဆက္ႏြယ္မွဳကုိေဖာ္ၿပၿခင္းပင္ၿဖစ္၏
ဗုဒၶၿမတ္စြာ၏ ထုိင္ခင္းေအာက္မွလွည့္လည္ေနသည့္ ဓမၼစကၠပ၀တၱနကုိေဖာ္ၿပထားပါသည္။ ထုိသည္ကားဗု
ဒၶ၏ပထမ ဓမၼစကၠပ၀တၱနသုတၱန္ႏွင့္ ဆက္စပ္မွဳရွိေၾကာင္းကုိၿပသၿခင္းၿဖစ္သည္ ဤရုပ္ပြါးေတာ္တြင္ၿပသ
ထားသည့္ လက္ဟန္(မုၿဒရ)သည္ဓမၼစၾကၤာလွည့္လည္သည့္ဟန္ကုိေဖာ္ထုပ္သည္။ဗုဒၵၿမတ္စြာ၏ဥပေဒသ
(ေဒသနာ)သည္မဇၥ်ိမပဋိပၸဒါကုိေဖာ္ညြန္းသေကၤတၿပဳေနေၾကာင္းထင္ေပၚေနသည္။ ဤရုပ္ပြါးေတာ္တြင္
လက္၀ဲလက္၏ လက္ခလယ္ကုိ ညာဘက္လက္၏ လက္ခလယ္ၿဖင့္ထိထားသည့္ မုၿဒရာၿဖင့္ၿပသထားသ
ည္။မဇၥ်ိမလမ္းစဥ္ကုိေဖာ္ညြန္းရာၿဖစ္ပါသည္။ဓမၼစကၠပ၀တၱန၏ တဖက္တခ်က္တြင္ ပဥၥ၀ဂၢိငါးပါးတုိ့အားၿပ
သထားသည္။ ထုိ့အၿပင္မိန္းမသားတစ္ေယာက္ႏွင့္ ကေလးငယ္ပုံကုိလည္းေဖာ္ၿပထားေၾကယင္းေတြ့ရွိရပါ
သည္။ ကေလးႏွင့္အတူမိန္းမသားပုံသည္ ဤဆင္းထုေတာ္ကုိထုလုပ္သည့္ ပန္းပုဆရာမ၏ပုံၿဖစ္နုိင္သည္။
ထုိအခ်ိန္ထုိေခတ္ကပန္းခ်ီ၊ပန္းပု၊ဆင္းတု၊ရုပ္ပြါးေတာ္မ်ားကုိထုလုပ္သည့္ ပညာရွင္တုိ့၏ အမည္နာမကုိေ
ဖာ္ထုပ္ေပးသည့္ ဓေလ့ထုံးစံမရွိခဲ့ပါ။ သုိ့ၿဖစ္၍ ဆင္းတုမ်ားထုလုပ္သည့္ အနုပညာရွင္မ်ားသည္ မိမိထုလုပ္
သည့္ဆင္းတု၊ရုပ္ပြါးစသည့္တုိ့၌ မိမိ၏အရုပ္ကုိထည့္၍ထုလုပ္တတ္သည္။ဤဆင္းတုေတာ္ကုိထုလုပ္သြား
သည့္အနုပညာရွင္၏ရုပ္ၿဖစ္နုိင္သည္။ကေလးငယ္ပုံမွာ၎၏သားငယ္ပုံၿဖစ္နုိင္သည္။
                                       ဓမၼစကၠဇိန္၀ိဟာရေက်ာင္း
     ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မင္းစုီးရာဇာမ်ားအနက္ ကာညကုဗၺဇ ေနၿပည္ေတာ္ကုိ အုပ္စုီးခဲ့သည့္ ရာဇာေခၚ၀ိႏၵစႏၵ
(ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၁၁၄၊၁၁၅၄)၏မီဖုရားၾကီးၿဖစ္ခဲ့သူ ကုမာရေဒ၀ီသည္ သာရနာထတြင္ အထပ္ကုိးထပ္ရွိ
သည့္ဓမၼစကၠဇိန္၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္ကုိတည္ေဆာက္ကာ ဗုဒၶသံဃာတုိ့ကုိလွဴဒါန္းခဲ့ဖူးသည္။ဤ၀ိဟာရ
ေက်ာင္းတုိက္သည္ အေရွ့မွအေနာက္သုိ့ ေပ-၈၀၀-အလ်ားရွိသည္။ ေက်ာက္းတုိက္၏အလယ္ဗဟုိေနရာ
တြင္ေသာက္ေရအတြက္သုံးစြဲနုိင္ရန္ ေရတြင္းၾကီးတစ္ခုကုိလည္း တူးေဖာ္တည္ေဆာက္ေပးထားသည္။
ေ၇တြင္းအနီးတြင္ေရခ်ီဳးခန္း တုိ့ကုိတည္ေဆာက္ထားသည္။ ၾကီးက်ယ္ခန္းနားလွသည့္၀ိဟာရေက်ာင္း
တုိက္ၾကီး၏ပရ၀ုဏ္တြင္းဘိကၡဳသံဃာမ်ားပညာသင္နုိင္ေရး၊ေနထုိင္ေရးစသည္တုိ့ကုိလည္းစနစ္တက်တ
ည္ေဆာက္ၿပုလုပ္ထားခဲ့ပါသည္။ဂိမႏၱ-ေႏြရာသိတြင္ ဘိကၡဳသံဃာမ်ားေနပူဒဏ္ကုိခံနုိင္ေစရန္ ေၿမေအာက္
အထပ္တစ္ခုကုိ တည္ေဆာက္ေပးခဲ့ပါသည္။ ေၿမေအာက္အထပ္ကုိ၀င္ထြက္နုိင္ရန္-ေၿမေအာက္လွဳဏ္ဂူ
လမ္းကုိလည္းတူးေဖာ္ထားသည္။ဓမၼစကၠ၏သြန္သင္မူအားလုံးကုိ"တာမရပတၱရေပ"ေၾကးၿဖင့္ၿပဳလုပ္သည့္
ေပခ်ပ္မ်ားေပးတြင္ ေရးသားထားသည္။သာရနာထရွိ ေက်ာင္းတုိက္မ်း၏ကုန္က်စရိတ္အားလုံးကုိကာႆီ
ဇနပဒတြင္ ေနရာအက်ယ္ဆုံးၿဖစ္ေသာဇပၺဴကေက်း၇ြာအုပ္စုမွေကာက္ခံရရွိသည့္ အခြန္အေကာက္ၿဖင့္ေပ
းဆပ္သြားရန္စီမံေပးထားသည္။ဗုဒၶဘာသာသမုိင္းတြင္ မိဖုရားၾကီးကုမာရေဒ၀ီ၏ အလွဴဒါနမ်ားသည္စံၿပၿဖ
စ္ၿပီး မွတ္တမ္းတင္ထားဖြယ္ရာၿဖစ္သည္။ ကုမာရေဒ၀ီသည္ ဂယာၿမီဳ့စား ေဒ၀ရကၡီတႏွင့္ ၿမီဳ့စားကေတာ္
ရွံကရာေဒ၀ီတုိ့၏သၼီးၿဖစ္သည္။ ၿမီဳ့စားၾကီးဇနီးေမာင္ႏွံတုိ့သည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားၿဖစ္ၾက၍ လၿပည့္လကြ
ယ္ညမ်ား၌ မဟာေဗာဓိ၀ိဟာရေက်ာင္းႏွင့္ ေဗာဓိပင္တုိ့တြင္ ဗုဒၶဘာသာအစဥ္အလာႏွင့္အညီပူေဇာ္ပသၿခ
င္းကုိမပ်က္မကြက္ခင္းက်င္းၿပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ ထုိမြန္ၿမတ္သည့္အခါသမယ၌ ဘိကၡဳသံဃာမ်ားနွင့္အၿခား
သူေတာ္ၿမတ္သူေတာ္စင္တုိ့အားအလွဴဒါနၿပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ သၼီးေတာ္ကုမာရေဒ၀ီသည္လည္းမိဘမ်ားအ
လားတူဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရားနွင့္ တရာေတာ္ၿမတ္ကုိ သဒၵါၾကည္ညီဳသည့္သမီးေတာ္တပါးၿဖစ္သည္။အရြယ္ေရာ
က္လာသည့္အခါၿမီဳ့စားဇနီးေမာင္နွံသည္သၼီးေတာ္ကုမာရေဒ၀ီအား(ကညာပုဗၺဇာ)ေနၿပည္ေတာ္ရွင္မဒနမင္း
ၾကီး၏သားေတာ္ အိမ္ေရွ့မင္း ေဂါ၀ိႏၵစႏၵႏွင့္စုလ်ားရစ္ပတ္ အိမ္ေထာင္ၿပဳေပးခဲ့ၾကသည္။ကုမာရေဒ၀ီသည္
ဗုဒၵဘာသာကုိအထူးၾကည္ညီဳသဒၶါတည္ၾကည္ေသာသမုိင္း၀င္ ဒါယိကာမမိဖုရားၾကီးတစ္ဦးၿဖစ္လာခဲ့သည္။
ဗုဒၶဘာသာတရားဓမၼမ်ား ထြန္းကားလာေရးအတြက္မိဖုရားၾကီး၏ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားမွာမဇၥ်ိမေဒသတစ္၀ွ
မ္းလုံး၌ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္။မယ္ေတာ္မိဖုရား ကုမာရေဒ၀ီနတ္ရြာစံၿပီးေနာက္မယ္ေတာ္၏အရုီး
ၿပာမ်ားအေပၚ သားေတာ္၀ိဇယဓၿႏၵမင္းက တင့္တယ္ခမ္းနားသည့္ေစတီတစ္ဆူတည္ထားေလသည္။ ဤ
ေစတီကုိေတာေတာင္ေလွဳိေၿမာင္မ်ားၾကား၌ယၡဳထက္တုိင္ေတြၿမင္နုိင္ပါသည္။ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၉၀၇-ခုႏွစ္
တြင္ဆရာဂ်န္မာခ်္(လ္)သည္ သာရနာထ၏ ေၿမာက္နွင့္ေတာင္အရပ္ေနရာမ်ားတြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသ
နလုပ္ငန္းမ်ားကုိ လုပ္ကုိင္တူးေဖာ္ခဲ့ရာ မိဖုရား ကုမာရေဒ၀ီတည္ေဆာက္လွဴဒါန္းခဲ့သည့္ ဓမၼစကၠဇိန၀ိဟာ
ရေက်ာင္းပ်က္ ႏွင့္ ကုႆနေခတ္မွ တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ၀ိဟာ၇ေက်ာင္းပ်က္ ( ၄ )ခုတုိ့ကုိ တူးေဖာ္ေတြ့
ရွိခဲ့ပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။

အရွင္မုနိႏၵ။

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၂ )

                                                    ဓမၼရာဇိကေစတီ
အေသာကမင္းတရားၾကီး၏အလ်င္ ဗုဒၶ၏ဓာတ္ေတာ္မ်ားကုိ ေစတီ-၈-ဆူမွ်သာတည္ခဲ့ပါသည္။ အေသာက
ဘုရင္သည္ မိမိအုပ္ခ်ဳပ္မင္းၿပဳသည့္ ကာလတြင္ အဆုိပါေစတီ-၈-ဆူ အနက္ေစတီ-၇-ဆူကုိတူးေဖာ္ခဲ့ၿပီး
ဓာတ္ေတာ္မ်ားတုိးခ်ဲ့ကာ ေစတီပုထုိးေပါင္းမ်ားစြာကုိတည္ခဲ့သည္။ ထုိေစတီပုထုိးတုိ့ကုိ ဓမၼရာဇိကေစတီ
ပုထုိးမ်ားဟု ေခၚခဲ့ၾကသည္။ထုိဓမၼရာဇိကေစတီပုထုိးမ်ားအနက္ ေစတီတစ္ဆူကုိၿမတ္စြာဘုရားသိတင္းသုံး
ေတာ္မူခဲ့သည့္ဘာရနာထတြင္တည္ခဲ့သည္။ဧကရာဇ္မင္းၿမတ္တည္ခဲ့သည့္ေနာက္တြင္ ေၿခာက္ၾကိမ္ေၿမာက္
ခါ ၿပင္ဆင္မြမ္းမံခဲ့သည္။ ပထမ တစ္ၾကိမ္ ကုႆဏ ဘုရင္ လက္ထက္တြင္ မြမ္းမံခဲ့သည္။သကၠရာဇ္-၅-ရာ
စုကာလၿဖစ္သည္။ ယင္းကာလတြင္ ထုိေစတီ၏ ပတ္လည္တြင္ ၄.၆ မီတာအက်ယ္ရွိေသာပတ္မလမ္းတစ္
ခုကုိၿပဳလုပ္မြမ္းမံခဲ့သည္။တတိယအၾကိမ္ ၿပင္ဆင္မြမ္းမံမွဴကုိ ဘုရင္ ဟရကၡ၀ါဒန လက္ထက္၌ ၿပဳလုပ္သြား
ဟန္ရွိသည္။ေစတီရင္ၿပင္ကုိ တက္နုိင္ရန္ေလွကား ၁၁-ခုကုိပတ္လည္တြင္တပ္ဆင္ေပးခဲ့သည္။ ထုိကာလ
သည္ ခရစ္သကၠရာဇ္( ၇ )ရာစုကာလၿဖစ္သည္။ဆ႒မ ႏွင့္ ေနာက္ဆုံးၿပင္ဆင္မြမ္းမံမွဴကုိ( ၁၂)ရာစုႏွစ္မ်ား
တြင္ၿပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ထုိကာလကမိဖုရားကုမာရေဒ၀ီသည္ဇိနမဟာ၀ိဟာရဓမၼစၾကၤာ ေစတီကုိတည္ေဆာ
က္ခဲ့သည္။ ထုိဓမၼရာဇိကေစတီေတာ္မ်ားအား ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ဘုရင္ၿမတ္တုိ့က အထူးေလးစားၾကည့္ညိဳၾက
ၿခင္း၏ အစဥ္လာသည္ ရာစုႏွစ္ေပါင္း ေၿမာက္မ်ားစြကတည္းကရွိခဲ့သည္။ထုိအၿခင္းအရာကုိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္
မဟုပ္ေသာသူတုိ့မွ မနာလုိ၀န္တုိ့မွဴၿဖစ္ၾကသည္။သုိၿဖစ္ပါ၍ ဗာရာဏသီၿပည့္ရွင္ ဘုရင္ေစတဆင့္ႏွင့္၎၏
အမတ္ခ်ဳပ္ဂ်ဂတဆင့္တုိ့က သကၠရာဇ္ ၁၇၉၄-ခုႏွစ္က ဓမၼရာဇိကေစတီေတာ္ကုိ ဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကသည္။ထုိေစ
တီပ်က္တည္ေနရာကုိတူးေဖာ္ခဲ့ၾကရာ ၈.၂၃ မီတာအနက္ေနရာတြင္ အ၀ုိင္းပုံသဏၭာန္တည္ေဆာက္ထား
သည့္ ေက်ာက္ေသတၱာတစ္လုံးထဲမွ ဗုဒၶၿမတ္စြာဘုရား၏ ဓာတ္ေတာ္ကုိ လုံၿခဳံစြာဌာပနာထားေၾကာင္းေတြ့
ရွိခဲ့ရပါသည္။ ထုိဓာတ္ေတာ္ၿမတ္ကုိ ၀ိေရာဓိဘုရင္ ေစတဆင့္တုိ့က ဂဂၤါၿမစ္ထဲသုိ့ေမ်ွာပစ္ခဲ့ၾကသည္။အ၀ုိ
င္းပုံသဏၭာန္ရွိသည့္ ထုိေက်ာက္ေသတၱကုိ ကုိးလ္ကတၱား ဗုဒၶၿပတုိက္တြင္ ထိန္းသိမ္းထားေၾကာင္းကုိယ
ေန့အထိေတြ့ၿမင္နုိင္ပါသည္ ဓမၼရာဇိကေစတီမွာ အုတ္မ်ားႏွင့္ေက်ာက္ၿပားကုိဂ်ဂသဂန္ဂ်္ ရြာေဒသခံတုိ့သ
ည္ၿမည္းတုိ့ၿဖင့္သယ္ယူကာမိမိတုိ့အိမ္၀င္းၿခံမ်ားတုိ့တြင္ သုံးထားၾကေလသည္။ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ဓမၼရာဇိီ
ကေစတီေတာ္မွာအေၿခၿမစ္သာက်န္ရွိေၾကာင္းေတြ့နုိင္ပါသည္။သဒၵါၾကည္ညိဳသူမ်ားကသာထုိအေၿခအၿမစ္
ကုိ ဆီမီးခြက္၊အေမြႊးနံ့သာတုိ့ၿဖင့္ ထြန္းညွိကာ ကုိးကြယ္ပူေဇာ္ၾကသည္။
                                              အေသာကေက်ာက္တုိင္
ဗုဒၶၿမတ္စြာ၏ႏဘ၀ႏွင့္ ဆက္စပ္မွဴ ရွိခဲ့သည့္အရပ္ေနရာတုိ့တြင္အေသာကမင္းတရားၾကီးသည္အထိမ္းအ
မွတ္အၿဖစ္ေက်ာက္တုိင္မ်ားစုိက္ထူခဲ့သည္။ေက်ာက္တုိင္မ်ားအၿပင္ ေက်ာက္စာေစတီေတာ္ႏွင့္ ဗုဒၶ၀ိဟာရ
ေက်ာင္းမ်ားစြာတုိ့ကုိလည္းတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ဗုဒၶၿမတ္စြဘုရားသက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္တစ္ေလွ်ာက္တြင္
၈၄၀၀၀(ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္)ေသာတရားေဒသနာေတာ္မ်ားေဟာၾကားခ်ီးၿမွင့္ခဲ့သည္။ထုိသည္ကုိအေ
ၾကင္းၿပဳ၍ဧကရာဇ္ဘုရင္မင္းၿမတ္အေသာကသည္ မိမိနုိင္ငံေတာ္တစ္၀ွမ္းတြင္ ၈၄၀၀၀ ေသာ ေက်ာင္း၊သ
ကၤန္း၊ ေစတီ၊ပုထုိး၊ေရတြင္း၊ေရကန္၊ေက်ာက္တုိင္တုိ့ကုိၿပဳလုပ္တည္ေဆာက္ခဲ့သည္ ။ ထုိတည္ေဆာက္မွဴ
မ်ားအနက္ဤအေသာကေက်ာက္တုိင္လည္းအပါအ၀င္ၿဖစ္သည္။ မူလဂႏၶကုဋီေက်ာင္း၏အေနာက္အရပ္
မွာ ရွင္ေတာ္ၿမတ္ဗုဒၶ ဗုဒၶသံဃာကုိ စတင္ဖြဲ့စည္းသည့္ ေနရာတြင္အမွတ္တရအၿဖစ္ဤအေသာကေက်က္
တုိင္ကုိမင္းတရားၾကီးမွ စုိက္ထူခဲ့သည္။သူေ႒းသား ယႆႏွင့္ သူမိတ္ေဆြ-၅၄ ဦးႏွင့္အတူ ပဥၥ၀ဂၢိငါးဦး
အပါအ၀င္တုိ့အားစုစည္း၍ ဗုဒၶသည္ ဗုဒၶသံဃကုိစတင္ဖြဲ့စည္းခဲ့သည္။ လူအမ်ား၏ေကာင္းက်ီဳးႏွင့္လူအမ်
ားတုိ့၏ခ်မ္းသာသုခ ေလာကအနုကာမာဒ တရားေတာ္ၿမတ္တုိ့ကုိ ၿမတ္စြာဘုရားသည္ ဤေနရာတြင္ေဟာ
ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ဤေက်ာက္တုိင္သည္ မူလတြင္ ၁၅.၂၅-မီတာအၿမင့္ရွိခဲ့သည္။ ေက်ာက္တုိင္၏ထိပ္
ေပၚမွာ ၿခေသၤ့ရုပ္ေလးတစ္ခုပါရွိသည္ အဆုိပါေက်ာက္တုိင္သည္ က်ီဳးက်သၿဖင့္ ယၡဳဆုိလွ်င္ ၂.၀၃ မီတာ
အၿမင့္သာက်န္ရစ္လ်က္ရွိပါသည္။ ၿပတ္က်ီဳးေနသည့္အထက္အစိတ္ပုိင္းမွာ ေက်ာက္မ်ား၏အနီးနားတြင္
ၿပန့္ၾကဲေနသည္။ အရင္းတြင္ ေက်ာက္တုိင္၏ပမာဏမွာ ၂.၄၄ အၿမင့္ရွိ၍ ၁.၈၃ မီတာအက်ယ္ႏွင့္ ၀.၄၆
မီတာထူေသာ ေက်ာက္ၿပားဇလုံၾကီးတြင္ စုိက္ထူထားသည္။ဤေက်ာက္တုိင္ေပၚမွာ အဆုိအမိန့္ ၃ ခုကုိ ကမၺည္းထုိးထားသည္။ ပထမ အဆုိအမိန့္က-အေသာကမင္းတရားၾကီး၏အဆုိအမိန့္ၿဖစ္သည္။ၿဗဟၼီးအကၡ
ရာကုိသုံး၍ကမၺည္းထုိးထားသည္။ သံဃာႏွင့္ပတ္သက္ေနသည့္အဆုိအမိန့္ၿဖစ္ေနသည္။အနက္မွာ-အၾက
င္ဘိကၡဳႏွင့္ ဘိကၡဳနီတုိ့က သံဃာ့အတြင္းစိတ္၀မ္းကြဲစရာၿပဳလုပ္ရန္ၾကီဳးစားမည္။ သုိ့မဟုပ္သံဃာ့၏သိကၡာ
က်ဆင္းေစသည့္ အၿပဳအမူတုိ့ကုိၿပဳလုပ္မည္ဆုိပါလွ်င္-ယင္းဘိကၡဳႏွင့္ဘိကၡဳနီတုိ့အားလူ၀တ္လဲ၍ သံဃာမွ
ထုတ္ပယ္သြားရမည္။ ဒုတိယ ကမၺည္း ေက်ာက္စာမွာ ေကာသမၺီဘုရင္ အသြေဃာ္ႆကေရးထုိးထားသ
ည္။ တတိယ ဂုမၻဘုရင္မင္းတုိ့လက္ထက္က ေရးသားကမၺည္းထုိးသည္။၎တုိ့တြင္ သမိသီယဂုိဏ္းကြဲအ
ာစရိယတုိ့ႏွင့္ ၀သိႆကပုတၱဂ ဂုိဏ္း၀င္တုိ့၏ အေၾကာင္းကုိ ေရးသားထုပ္ေဖာ္ထားပါသည္။ အေသာက
ၿခေသ့ၤေခါင္း(နုိင္ငံေတာ္၏တံဆိပ္) အေသာကေက်ာက္တုိင္၏ထိပ္ပုိင္းမွာ သီဟ(ၿခေသ့ၤ)၄-ေကာင္တုိ့အား
တင္ပလႅင္ေခြထုိင္ေနသည့္ပုံကုိေဖာ္ၿပထားသည္။ဤၿခေသ့ၤ ၄-ေကာင္တုိ့သည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာသုိ့မ်က္ႏွ
ာမူထားသည္။ဤၿခေသ့ၤ ၄-ေကာင္တုိ့အေပၚ ၂၄-ပစၥည္းပ႒ာန္းေဒသနာေတာ္ကုိ တင့္တယ္လွပစြာေဖာ္ၿပ
ထားခဲ့သည္။ သုိ့ေသာ္၀ိေရာဓိမ်ား လက္ခ်က္ၿဖင့္ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရ၍ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္မေတြ့ရွိပါ။ၿခေသ့ၤမွာ
ေအာင္ၿမင္ၿခင္း၏ လကၡဏာကုိေဆာင္သည္။အေသာကမင္းတရားၾကီးသည္ အရပ္ေလးမ်က္ႏွာတုိ့တြင္
မၾကဳံစဖူးေအာင္ၿမင္ၿခင္းတုိ့ကုိ ရရွိပုိင္ဆုိင္ထားေၾကာင္းကုိၿပသသည္ ယၡဳအခ်ိန္တြင္ ယင္းၿခေသ့ၤရုပ္ထုေလး
ခုစလုံးကုိ သာရနာထ ေရွ့ေဟာင္းၿပတုိက္တြင္ သိမ္းဆည္းထားကာၿပသထားပါသည္။အနုပညာလက္ရာ
ေၿမာက္သည့္ၿခေသ့ၤရုပ္ထုၿဖစ္ပါသည္။ ဤမွ်အနုပညာေတာက္ေၿပာင္ လက္ရာေၿမာက္ေသာၿခေသ့ၤေက်ာက္
ရုပ္ထုသည္ ကမၻာတြင္မရွိသေလာက္ရွားပါးပါသည္။ သာရနာထၿပတုိက္၏ ၀င္ေပါက္တည့္တည့္ရွ္ိ အလြန္
ခမ္းနားလွသည့္အေဆာင္ခန္း၌ ယင္းၿခေသ့ၤရုပ္ထုတုိ့ကုိ လုံၿခဳံစြာသိမ္းဆည္းထားေၾကာင္းကုိေတြ့ရွိနုိင္ပါသ
ည္ ထုိၿခေသ့ၤေလးေကာင္ရုပ္ထုကုိ အိႏၵိယနုိင္ငံ၏ နုိင္ငံေတာ္တံဆိပ္သေကၤတအၿဖစ္ သုံးထားၿခင္းသည္
ဗုဒၶယဥ္ေက်းမွဴအေပၚ ကမၻာက ဂုဏ္ယူစရာၿဖစ္သည္။(သီဟသီဟ)ၿခေသ့ၤဦးေခါင္း ရုပ္ထုကုိ အပုိင္းေလး
ပုိင္းၿဖင့္တည္ေဆာက္ထားသည္။ ပထမ အပုိင္းတြင္ ေမွာက္ထားေသာ ၾကာရြက္ၿဖင့္ ဖုံးအုပ္ထားသည္။
ဒုတိယအပုိင္းမွာ ကုမၻိကာအပုိင္းၿဖစ္၏ ကုမၻိကာအပုိင္း(ေရအုိင္ပမာအ၀ုိင္းတည္ေဆာက္ထားၿခင္းကုိဆုိ
လုိသည္)တြင္ပစၥည္းေလးမ်ီဳးကုိ လွပတင့္တယ္စြာထုထားသည္ကုိေတြနုိင္ပါသည္။(၁)ဓမၼစၾကၤာပုံ(၂)သ
တၱ၀ါေလးမ်ီဳး၊၎တုိ့မွာ-ဟတၳီ-ဆင္၊ဘရိ မၻ-ႏြားလားဥႆဘ၊အႆ-ၿမင္း၊သီဟ-ၿခေသ့ၤရုပ္တုိ့ၿဖစ္သည္။
ယင္းတုိ့အေပၚတြင္အရပ္ေလးမ်က္ႏွာအသိးသီးသုိ့ မ်က္ႏွာမူ၍ထက္၀ယ္ဖြဲ့ေခြထုိင္ေနေသာၿခေသ့ၤေခါင္း
ရုပ္ထုေလးခုတုိ့ကုိထုလုပ္ထားသည္။ယင္းတုိ့အားလုံးအေပၚမွာ ဓမၼစၾကၤာပုံကုိထုထားခဲ့သည္။သုိ့ေသာ္
ထုိဓမၼစၾကၤာရုပ္ကုိ ယေန့ရွာေဖြမေတြ့နုိင္ေသးပါ။ဤေက်ာက္ရုပ္ထုတစ္လုံးကုိ အညဳိေရာင္သဲေက်ာက္တုိ့
ၿဖင့္ထုထားသည္။ၿခေသ့ၤရုပ္ေခါင္း ရုပ္ထုေလးခုမွာ အသက္၀င္ေနသည့္ရုပ္အလား လူတုိင္းအလြယ္တကူ
စိတ္စြဲ အံ့ၾသဖြယ္ရာၿဖစ္သည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။

အရွင္မုနိႏၵ                             ေ၀သာလီရွိအေသာကေက်ာက္တုိင္

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့၏ ဖူးေမ်ွာ္ရာရွစ္ဌာန အပုိင္း ( ၁ ၁ )

                                                         သာရနာထ

                                                        ( Sarnath )

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့အဖုိ့ သန့္စင္မြန္ၿမတ္ၿပီးဖူးေမ်ွာ္ဖြယ္ရာေနရာတုိ့အနက္အိႏၵိယ(ဘာရထ)နုိင္ငံရွိသာရနာထ

သည္ အထူးအေရးၾကိးေသာ ေနရာၿဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ၿမတ္စြာဘုရားသည္ ေဗာဓိဥာဏ္ကုိ

ရရွိေတာ္မူၿပိးေနာက္ ပဥၥ၀ဂၢီငါးပါးတုိ့အား ပထမဦးဆုံးတရားေဒသနာခ်ီးၿမွင့္၍ ဓမၼစၾကၤာကုိ သာရနာထမွစ၍

လွည့္လည္ေတာ္မူခဲ့ၿခင္းေၾကာင့္ၿဖစ္သည္။ဓမၼစၾကၤာတရားေတာ္စ၍လွည့္လည္လုိက္သည္ၿဖစ္၍သာရနာထ

သည္ ဗုဒၶသာသာေလာကတြင္ အထူးအေရးပါလာသည္။ ဤေနရာသည္ဗရာဏသီကာန္မီးရထားဘူတာမွ

၈-ကီလုိမီတာႏွင့္ ဗာရာဏသီၿမီဳ့မွ ၆.၄ ကီလုိမီတာေ၀းကြာသည့္ေၿမာက္အရပ္၌တည္ရွိပါသည္။သာရနာထ

သည္အိႏၵယၿပည္၏ ေၿမာက္ပုိင္းမီးရထားလမ္းေပၚရွိ ဘူတာငယ္တစ္ခုလည္းၿဖစ္သည္။ မဟာဇနပဒဟု သုံး

သည့္ေခတ္တြင္ သာရနာထသည္ကာသီဇနပဒ၏ ေနၿပည္ေတာ္ၿမီဳ့လည္းၿဖစ္ခဲ့ဖူးသည္။ေခတ္ေဟာင္းကဗာ

ရာဏသီဟုေခၚေလ့ရွိသုိ့ၿမီဳ့ကုိ ယၡဳေခတ္တြင္ ဘနာရ(စ္) ဟုေခၚၿခင္းၿဖစ္သည္။  ဤၿမီဳ့၌ ဟိႏၵဴအမ်ီဳးသၼီးမ်ား

၀တ္ဆင္သည့္ "ဆာရီ"ထုတ္လုပ္သည့္လုပ္ငန္းမွာၾကီးက်ယ္သည္။ဗာရာဏသီဆာရိသည္ အိႏၵိယနုိင္ငံတစ္

၀ွမ္းလုံး၌ လူၾကီဳက္မ်ား၍ အလြန္ေက်ာ္ၾကားသည္။ဤေနရာကုိလက္ရွိအခ်ိန္တြင္ကာႆီဟူ၍လည္းေခၚခဲ့

ၾကသည္။ဗာရာဏသီ၊ကာႆီႏွင့္ ဘနာရ(စ္)ဟုေခၚေသာၿမီဳ့မွာတစ္ခုတည္းပင္ၿဖစ္သည္။ၿမတ္စြာဘုရားႏွင့္

စပ္ဆုိင္သည့္ ေအာက္ေဖာ္ၿပပါအမွတ္တရ တုိ့ေၾကာင့္ သာရနာထ-နာမည္သည္ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားခဲ့ေလ

သည္။

       စတုခႏၵီေစတီ

စတုခႏၵီေစတိတည္ေနရာသည္ သာရနာထသုိ့သြားသည့္ လမ္း၏ လက္၀ဲဘက္တြင္တည္ရွိသည္။သာရနာ

ထမွ-၈-ကီလုိမီတာခန့္ေ၀းကြာေသာအေနာက္ေတာင္အရပ္၌တည္ရွိေနသည္။ေစတီသည္အလြန္ၿမင့္ေသာ

ကုန္းေၿမေပၚမွာ အုတ္မ်ားၿဖင့္တည္ေဆာက္ထားေသာခုိင္မာသည့္ စတုဂံအေၿခေပၚမွာတည္ေဆာက္ထား

သည္။ထုိ့ေၾကာင့္ ႊေစတီကုိ စတုခႏၵီေစတီ-ဟုေခၚပါသည္ မူလက စတုခႏၵီေစတိသည္ ၈၄-ေပအၿမင့္ရွိခဲ့ၿပီး

ယၡဳအခါၿပီဳပ်က္ေန့သည့္ အေၿခအေနတြင္ၿမင္ေတြ့နုိင္ပါသည္။သိဒၶတၳကုမာရသည္  ဗုဒၶဂယာတြင္ေဗာဓီဥာ

ဏ္ကုိရၿပီးေနာက္ ထုိဥာဏ္ကုိ ပဥၥ၀ဂၢိတုိ့အား ဦးစြာပထမေပးရန္ဆုံးၿဖတ္ၿပီး ဤေနရာသုိ့ၾကြေရာက္ခဲ့ၿခင္း

ၿဖစ္သည္။ပဥၥ၀ဂၢိတုိ့က သိဒၶတၳ-လမ္းမွားလုိက္သြားၿပိ-ဟုစြပ္စြဲကာ သူအနားမွစြန့္ခြါသြားၿပိးသာရနာထ၌ေန

ထုိင္လွ်က္ရွိခဲ့ၾကရာ ထုိအေၾကာင္းကုိသိေတာ္မူ၍ ဗုဒၵသည္ မိဂဒါ၀ုန္ေတာသုိ့ ၾကြေတာ္မူလာၿခင္းၿဖစ္သည္

စတုခႏၵီေစတီ တည္ေဆာက္ထားသည့္ကုန္းၿမင့္ေပၚမွ ရပ္ေတာ္မူ၍-မိဂဒါ၀ုန္ဘက္သုိ့ လွည့္ၾကည့္ေတာ္မူ

သည္။ ပဥၥ၀ဂၢိငါးပါးတုိ့သည္ ထုိေတာတြင္ ေက်ာင္းငယ္တစ္ခု၌ ေနထုိင္လွ်က္ရွိေၾကာင္းေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။

အေသာကမင္းၾကီးသည္ဗုဒၶရပ္ေတာ္မူ၍ ပဥၥ၀ဂၢိတုိ့အား လွမ္းၾကည့္လုိက္သ့္ေနရာတြင္ အထိမ္းအမွတ္ေစ

တီတစ္ခုကုိတည္ခဲ့ရာ ဗုဒၶဘာသာသမုိင္း၌ မွတ္တုိင္တစ္ခုၿဖစ္လာခဲ့ေတာ့သည္ ဤေၿမေနနရာတြင္ ေရွ့

ေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက တူးေဖာ္ခဲ့ၾကရာ ဓမၼစၾကၤာလွည္ါလည္ေနသည့္ ဗုဒၶရုပ္ပြား

ေတာ္တစ္ဆူေတြ့ရွိခဲ့သည္။ ဗုဒၶထုိင္လွ်က္ မုၿဒရၿဖင့္ထုထားသည္မွာ ဗုဒၶရုပ္ပြါားေတာ္မ်ားတြင္အခမ္းနား

လွဆုံးရုပ္ပြါားေတာ္တစ္ဆူၿဖစ္သည္ဟုဆုိၾကသည္။ အိႏၵိယနုိင္ငံသမုိင္း၏အဆုိအရ မဂုိဘုရင္ ဘာဘ(ရ္)

၏သားဟုမန္ယုမင္းသည္ ရန္သူ၏ ထုိးနွစ္ခ်က္ကုိေၾကာက္၍ ဤေစတီအတြင္း ပုန္းေအာင္းေနခဲ့သၿဖင့္

အသက္ခ်မ္းသာခြင့္ရခဲ့ေလသည္။ထုိအေၿခအေနကုိေထာက္ရွဴ့ကာသားေတာ္ အကၠဘာဘုရင္ၾကီးသည္

စတုခႏၵီေစတီ၏ထိပ္ပုိင္းကုိ အထိမ္းအမွတ္အၿဖစ္ၿပဳၿပင္တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္းသိရသည္။ထုိ့သုိ့ၿပဳၿပင္

တည္ေဆာက္သည့္ကာလမွာ-၁၅၈၈-ခုႏွစ္ကၿဖစ္သည္။ဤေစတီ၏ ထိပ္ပုိင္းသုိ့ေရာက္၇ွိနုိင္ရန္ေၿခလွ်င္

ေလ်ာက္၍တက္သြားနုိင္ရန္လမ္းေဖာက္ထားပါသည္။

         (ပဥၥ၀ဂၢိငါးဦးတုိ့အားဓမၼစၾကၤာတရားေတာ္ေဟာၾကားရာဌာန) ဓေမၼကေစတီ(ဓမၼိကေစတီ)

ဘာရနာထ(မိဂဒါ၀ုန္)မွပဥၥ၀ဂၢိငါးပါးတုိ့အား ရွင္ဗုဒၶပထမဆုံး ဓမၼေဒသနာေပးခဲ့သည့္ေနရာကုိ ဓေမၼက(၀ါ)

ဓေမကနာမည္ၿဖင့္အမ်ားသိရွိၾကပါသည္။ဤေနရာတြင္ဗုဒၶသည္အမ်ားအက်ီဳးႏွင့္အမ်ား၏လြတ္ေၿမာက္

မူကုိၿဖစ္ေစသည့္တရားဓမၼေဒသနာေတာ္မ်ားကုိစ၍ေဟာခဲ့ပါသည္။ထုိအေၾကာင္းေၾကာင့္ဤေနရာသည္

ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့အတြက္ ေလးစားၾကည့္ညီဳရာၿဖစ္လာသည္။အေသာကမင္းတရားၾကီးသည္ ဤေနရာ

တြင္ အလြန္ခုိင္ခန့္သည့္ အုတ္ ႏွင့္ ေက်ာက္တုိ့ကုိ အသုံးၿပဳေစကာ မီတာ-၃၀၀-ခန့္ အ၀ုိင္းအ၀န္းရွိသည့္

ေစတီ(သႆူပ)တစ္ဆူတည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။ထီးနန္းသက္ ၂၀-ၿပည့္သည့္ႏွစ္တြင္ ဓမၼေသာကမင္းၾကီး

သည္ဂုရုေမာဂၢလိပုတၱတိႆမေထရ္ႏွင့္အတူ ဤေနရာသုိ့ၾကြေရာက္ဖူးၿမင္ခဲ့သည့္အေၾကာင္း ေက်ာက္စာ

တြင္ေရးသားကမၼည္းထုိးထားခဲ့သည္။ဓမၼေသာကမင္းၾကီးတည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ ၈၄၀၀၀(ရွစ္ေသာင္းေလး

ေထာင္)ေသာ ပုထုိး၊ေစတီ၊ေက်ာင္းကန္တုိ့အနက္ ဓေမၼကေစတိသည္ထင္ေပးေက်ာ္ၾကားသည့္ေစတီတစ္

ဆူၿဖစ္ပါသည္။ ထိရပါလ-၀ါဆန္းပါလတုိ့၏ ေက်ာက္စာအတုိင္းဆုိလွ်င္ ဤဓမၼကေစတိ၏အမည္ေဟာင္း

မွာ ဓမၼစၾကၤာေစတီဟူ၍ၿဖစ္သည္။ ဤေစတီကုိစတည္သည့္ကာလက ဓေမကေစတီဟုေခၚခဲ့ၾကသည္။
ေရွ့ေဟာင္းသုေတသနဌာနမွၾကီးမူးတူးေဖာ္ရာတြင္ ေက်ာက္ၿပားတစ္ခ်ပ္ေပၚမွာ ေရးထားသည့္ ဓမၼကထာ

တပုိဒ္ကုိလည္းေတြ့ရွိရသည္။ ယင္းဓမၼဂါထာသည္ ရွင္အသြာေဃာသက ရွင္သာရိပုတၱရာအား တရားဓမၼ

ရွင္းၿပသည့္ဂါထာၿဖစ္သည္။ ဂါထာ၏ အနက္အဓိပၸါယ္မွာ-ဓမၼသည္(ဒုကၡ)မွေပၚထြန္းသည္။ထုိ့ေၾကာင့္ငါတုိ့

၏(သႆသ)ဆရာမွဒုကၡၿဖစ္ရၿခင္းအေၾကာင္းကုိေဟာသည္။ဒုကၡၿဖစ္ရၿခင္း၏အေၾကာင္းမ်ားနွင့္ဒုကၡခ်ဳပ္

ၿငိမ္းမည့္(နိေရာဓ)နည္းလမ္းတုိ့ကုိၿပသည္။ငါတုိ့(သႆသ)ဂုရုမွာေဟာၿပသည့္တရားတုိ့၏အရင္းအၿမစ္မွာ

ဤသစၥတရားၿဖစ္သည္"။ ဤေနရာမွာ တထာကတၿမတ္စြာဘုရားသည္ ပဥၥ၀ဂၢိငါးဦးတုိ့အား ဓမၼစၾကၤာတ

ရားေတာ္ၿမတ္ကုိေဟာခဲ့၏ ထုိ့ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့သည္ ဓမၼကေစတီကုိ လွပတင့္တယ္စြာဆင့္ကာ

ဗုဒၶ၏ကုိယ္ပြါးပူေဇာ္ၾကသည္။

ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။

အရွင္မုနိႏၵ

 

>>>ဆက္ဖတ္ရန္>>> >>