ဤေစတီေတာ္ႏွင့္မဟာပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္မုၿဒရၿဖင့္ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္ကုိပမထဦး
ဆုံး ၁၈၇၆-ခုႏွစ္တြင္ကေလ၀ေလကရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ ၀ိဟာရႏွင့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္ႏွစ္ခုစလုံးလူသူမရွိၿပဳိ
ပ်က္ေနသည့္ ခ႑ဟရေနရာ၌ေတြ့ရွိခဲ့ပါသည္။ၿပဳိပ်က္ေနသည့္အေၿခအေနတြင္ေတြ့ရွိခဲ့သည္။ဆင့္ေတာ္မွ
က်ီဳးပ်က္ေနသည့္အစိတ္အပုိင္းမ်ားမွာ ရုပ္ပြါးေတာ္၏အနိးတ၀ုိက္တြင္ၿပန္ၾကဲေနခဲ့ၾကသည္။ဆင္းထုေတာ္၏
ပတ္လည္မွာၿပန့္ၾကဲေနသည့္အက်ီဳးအပ်က္ အစိတ္အပုိင္းတုိ့ကုိဖယ္ရွားၾကည့္လုိက္သည့္အခါခန္းမေဆာင္
ပုံသဏၭာန္တစ္ခုေပၚလာသည္။အနိးအနားမွာဥပကကၡခန္းမေဆာင္ငယ္တစ္ခုရွိေနခဲ့ေၾကာင္းေတြ့ရွိသိၿမင္ရ
သည္။ခန္းမေဆာင္ၾကီး၏အေနာက္ဖတ္တြင္ခန္းမအေဆာင္ငယ္တစ္ခုရွိေၾကာင္းသိရပါသည္။ ၂၅၀၀-ခုႏွစ္
ၿပည့္ဗုဒၶပူဇယႏၷတီေန့(ဖြါးၿမင္သည့္ေန့)တြင္ အိႏၵိယနုိင္ငံ အစုိးရမွ ေကာ္မတီ(သမိသီ)တစ္ရပ္ကုိဖြဲ့စည္းတ
ည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ဗုဒၶႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာဆုိင္ရာ စင္ၾကယ္မြန္ၿမတ္ ဖူးၿမင္ရာ အရပ္တုိ့ကုိေဖာ္ထုတ္ၿပင္ဆင္မြန္းမံ
သြားရန္ တာ၀န္လြဲအပ္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္မွစၿပီး အဆုိပါေကာ္မတီသည္ မဟာပရိနိဗၺာန၀ိဟာရႏွင့္က်ီဳးပ်
က္ေနသည့္ဆင္းတုေတာ္အစိတ္အပုိင္းမ်ားကုိၿပန္လည္ၿပင္ဆင္မြန္းမံလာခဲ့ရာလက္ရွိအေၿခအေနအထိတုိး
တက္ေကာင္းမြန္လာသည္။
(မန္ထာကြန္၀ါအထိမ္းအမွတ္၀ိဟာရ)
မဟာပရိနိဗၺာန၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္မွ အေနာက္ေတာင္အရပ္ကုိက္-၄၀၀-ခန့္ေ၀းကြာသည့္ေနရာတြင္မန္
ထာကြန္၀ါအမည္ရွိေသာ ၀ိဟာရတစ္ခုတည္ရွိေနပါသည္။ဤ၀ိဟာရတြင္ဘူမိေၿမကုိဦးခုိက္ေနသည့္မုၿဒရ
ၿဖင့္ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူတည္ထားသည္။ေဒသခံလူမ်ားကထုိဆင္းတုေတာ္အားမန္ထာကြန္၀ါအမည္ၿဖင့္
ပူေဇာ္ၾကကုန္၏ ေဒသခံတုိ့ကဗုဒၶကုိမန္ထာကြန္၀ါအမည္ၿဖင့္ပူေဇာ္ၿခင္းကုိေတြ့၍ဗုဒၶႏွင့္စပ္ဆုိင္သည့္ေနရာ
ထူးေနရာၿမတ္မ်ားကုိရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ရန္ၾကီဳးပန္းေနေသာGeneral Cunninghum-ကေဒသခံတုိ့၏မန္ထာ
ကြန္၀ါကုိ မရိ(သ္)ကြန္၀ါ(ေသဆုံးသည့္ဘုရင္ေတာ္)ဟု အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူကာ-ဗုဒၶကုိဆုိလုိ့သည့္စကား
လုံးဟုမွတ္ယူခဲ့သည္။ထုိ့သုိ့မွတ္ယူၿပီးဤေနရာသည္ကုႆီနာဂရၿဖစ္ေၾကာင္းေၾကညာေလသည္။ ၁၈၆၁-
ခုႏွစ္တြင္ရွာေဖြေတြ့ရွိခဲ့ေသာဤဗုဒၶဆင္းတုေတာ္သည္ ၃.၀၅-မီတာၿမင့္သည္။ ဤဆင္းတုေတာ္ကုိ ဂယာ
ခရုိင္တြင္ ေညာင္ပင္တစ္ပင္ေအာက္မွရွာေတြ့ခဲ့သည္။ နီလာေရာင္ေက်ာက္တုိ့ၿဖင့္ထုထားသည့္။၁၉၁၁-ခု
ႏွစ္တြင္ဤဆင္းတုေတာ္၏ သီဟသနပလႅင္ကုိလည္း ရွာေဖြေတြ့ရွိရပါသည္။ၿပည္တြင္းမွာ အလွဴဒယိကာ
တုိ့၏ အကူအညီၿဖင့္ထုိဆင္းတုေတာ္ကုိ မြမ္းမံၿပင္ဆင္ကာမူးရင္းပလႅင္ေပၚမွာၿပည္တည္ထားခဲ့ေလသည္
ပလႅင္အေၿခတြင္ ၁၀-ရာစု၊ ၁၁-ရာစုႏွစ္မ်ားကေရးသားကမၼည္းထုိးထားေသာ(တရားဓမၼဆုိင္ရာအဆုိအမိ
န့္) အဘိေလခတစ္ခုကုိေတြနုိင္သည္။
ရာမဘာရေစတီ
မလႅမင္းတုိ့၏ မကုဋဗႏၶန ဥယ်ာဥ္၀န(ေတာ)၌ဤေစတီေတာ္သည္ရွိ၏ မဟာပရိနိဗၺနေက်ာင္းတုိက္မွ-
၁.၅-ကီလုိမီတာခန့္ေ၀းကြာေသာအရပ္၌တည္ရွိသည္။ မလႅမင္းသစ္မ်ားကုိ မကုဋ(ဦးေသ်ွာင္)ေဆာင္းေပး
ရသည့္ေနရာၿဖစ္သည္။ထုိေၾကာင့္ ဤဥယ်ာဥ္ေတာ္ကုိမကုဋစည္းေ၀းရာ အေဆာက္အဦးၾကီးတစ္ခုလည္း
ရွိခဲ့သည္။မလႅမင္းတုိ့၏ရာဇာဘိသိက္သြန္းသည့္အခမ္းအနားကုိထုိေနရာတြင္က်င္းပသည့္ထုံးတမ္းစဥ္လာ
လည္းရွိခဲ့ပါသည္။ဗုဒၶၿမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူသည့္အခါ ဤသာဘာဂရတြင္ ေနာက္ဆုံးသၿဂဳၤီဟ္မူမ်ားကုိ
ၿပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္သြားခဲ့သည္ ဗုဒၶအားမီးသၿဂၤီဳဟ္သည့္ေနရာတြင္ အေသာကမင္းတရားၾကီးကၾကီးမားသ
ည့္ေစတီတစ္ဆူတည္ခဲ့ေလသည္။ဤေစတီကုိ ယေန့အခ်ိန္တြင္ရာမာဘရေစတီ-ဟုအမည္တြင္သည္။ေစ
တီ၏ အနီးနားမွာေရအုိင္ငယ္တစ္ခုလည္းရွိ၏ ဤေစတီကုိ ၁၉၁၀-ခုႏွစ္တြင္ဟီရာနန္ရွာႆီ-ကရွာေဖြေတြ့
ရွိခဲ့ပါသည္။ ကုန္းၿပင္ၾကီး၏အေရွ့ပုိင္းတြင္တူးေဖာ္ေတြ့ရွိခဲ့သည္။ဤေစတီသည္မဟာပရိနိဗၺာနေစတီထက္
ႏွစ္ဆခန့္ၾကီးမားသည္။ ဤေစတီပရ၀ုန္အတြင္းတူးေဖာ္ခဲ့ရာ"ဗုဒၶဓမၼသာရ"ဟုကမၼည္းထုိးေရးသားထားသ
ည့္ ေရြႊအသၿပာတုိ့ကုိလည္းရရွိခဲ့ပါသည္။ဤေစတီ၏၀န္းက်င္ပတ္လည္တြင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ့က သူ့ေခတ္
သူအခါတြင္တည္သြားခဲ့သည့္ေစတီငယ္အမ်ားအၿပားကုိလည္းရွာေဖြ ေတြ့ခဲ့ပါသည္။ ဤေစတီငယ္မ်ားကုိ
တည္ေဆာက္သြားသူမ်ားမွာ သာသနာ၀င္စရင္းတြင္ ဥပသကာ၊ဥကသိကာမတုိ့အၿပင္(ဘိကၡဳ) ရဟန္းတုိ့
လည္းပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္က မိမိပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူမည့္ အေၾကာင္းကုိ(၃)လၾကီဳ၍ေ၀သာလီၿမီဳ့
၌ေဟာေၿပာခဲ့ပါသည္။ ထုိသုိ့နိမိတ္ၿပေဟာၾကားမွဴ့ၿပဳလုပ္ၿပီးေနာက္ၿမတ္စြာဘုရားသည္ေ၀သာလီမွ ကုႆ
နဂရသုိ့ခရီးထြက္ခဲ့ပါသည္။လမ္းခရီးတေလွ်ာက္မ်ားၿပားေသာေက်းရြာဇနပဒတုိ့တြင္တရားစစ္တရားမွန္၏
အၿမီဳက္ရည္ကုိၿပည္သူလူထုအားတုိက္ေက်ြးေဟာၾကားမိန့္ၿမြတ္ခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ ဗုဒၶသည္ ပါ၀ါၿမီဳ့
ေန စုႏၵ၏ သရက္ဥယ်ာဥ္သုိ့ဆုိက္ေရာက္လာခဲ့ရာထုိသတင္းကုိၾကားသိေသာစုႏၵသည္ ၿမတ္စြာဘုရားအား
သံဃာေတာ္ၿမတ္ႏွင့္ ဆြမ္းဘုန္းေပးရန္ သူအိမ္သုိ့ပင့္ဖိတ္ခဲ့သည္။ေနာက္တစ္ေန့၌ ဗုဒၶသည္ သပိတ္ကုိလြ
ယ္ကာ သံဃာေတာ္မ်ားၽႏွင့္အတူ စုႏၵေနအိမ္သုိ့ၾကြခဲ့ပါသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္။
အရွင္မုနိႏၵ။
No comments:
Post a Comment