သာ၀တၳိ( သာရသသၱထီ)
-Sarawasthi
သမုိင္းတြင္ထင္ေပၚေၾကာ္ၾကားခဲ့သည့္ သာ၀တၳိသည္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔အတြက္ၾကာ္ညိဳဖူးေမ်ာ္ရာေနရာတစ္
ခုၿဖစ္ပါသည္။ သာ၀တၳိၿမိဳ႔မွာ ဗုဒၶလက္ထက္၌ ေကာသလမင္းၾကီး၏ထိးနန္းစုိက္ရာရာဇဌာနီၿမိဳ႔ေတာ္ၿဖစ္ခဲ့သ
ည္။ေကာသလမင္းၾကီးအား ပရေသနာဇိတ ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္သာ၀တၳိဟူသည့္အမည္နာမအေၾကာင္းကုိဗုဒၶ
စာေပမ်ားအလုိအရ -"သဗၼ၀သၳီ၊ အလုံးစုံၿပည့္စုံသည့္ ေနရာဟူ၍ အဓိပယ္ဖြင့္ၾကသည္ သာ၀တၳိမွာစည္ပင္
သာယာ၀ေၿဖာေသာ ၿမိဳ႔ေတာ္တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သမုိင္းတင္ခံထားရသည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ထုိေနရာကုိ ဆေဟ့ထ-မေဟ့ထ ဟူ၍ေခၚေ၀ၚၾကသည္ အထက္ေဖာ္ၿပပါေနရာႏွစ္
ခုလုံး၌ ေရွးေဟာင္းကာလကတည္ေဆာက္နုိင္ခဲ့ပါသည္ အေဆာက္အသီး ၿပိဳပ်က္ေနခဲ့သည့္အေဆာက္အ
ဦးမ်ားေတြ့ရွိနုိ္ပါသည္။ ဤၿမိဳ႔ကေလး ႏွစ္ခုစလုံးသည္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ဘလရမ္းပူရ္ဇနပဒ(တုိက္နယ္)
အတြင္းတည္၇ွိေနပါသည္။ဤေနရာမ်ားသည္ဘလရမ္းပူရ္မွ ၁၄ ကီလုိမိတာ ႏွင့္ ဘဟရအိ(ရ္)ၿမိဳ႔မွ ကီလုိ
မိတာ-၄၀ ခန္႔ေ၀းကြာပါသည္။ ဆေဟ့ထ္ ဟုေခၚသည့္ေနရာသည္ ဗုဒၶသက္ေတာ္ထင္းရွားရွိစဥ္ကာလက
ထင္ေပၚေၾကာ္ၾကားခဲ့သည့္ ေဇတ၀န္တည္ရွိရာေနရာၿဖစ္သည္။ အနာထပိႏၵက သူေ႒းၾကီးသည္ ထုိဥယ်ဥ္
ေနရာကုိ ေဇတမင္းသားတုိ႔ထံမွ၀ယ္ယူခဲ့ၿပီး ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးကုိတည္ေဆာက္၍ အရွင္ဗုဒၶအား
လွဴဒါန္းခဲ့သည္၊ လမ္းမၾကီးမွမီတာ-၄၀၀ခန္႔ေ၀းသည့္ေနရာတြင္ ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ကုိ ယေန႔ထက္တုိင္ေတြ႔
နုိင္ပါသည္။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၏ မုခ္တံခါး၀ကုိ ထုိအခ်ိန္ကေကာဋထကဒြါရဟုေခၚသည္။ထုိဒြါရမုခ္
ကုိေဇတမင္းသားက အကုန္အက်ခံ၍တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္းစာေပမ်ား၌ေရးသားေဖာ္ၿပထားသည္။
ေက်ာင္းေတာ္အ၀င္၀၌ အာနႏၵာေဗာဓိပင္ကုိေတြ႔ရွိနုိင္ပါသည္။ ထုိေဗာဓိပင္ကုိ ဗုဒၶဂယာမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္
၏အေစ့ကုိယူ၍ ရွင္အာနႏၵက မ်ီဳးပြါး၍စုိက္ပ်ီဳးခဲ့သည္ ဘေႏၱအာနႏၵာကစုိက္ပ်ီဳးခဲ့သည့္အတြက္ ထုိအပင္ကုိ
အာနႏၵေဗာဓိပင္ဟူ၍ ေခၚၾကသည္။ေရွးေဟာင္ေဇတ၀န္ေက်ာင္းပ်က္အုတ္ပုံ၏ အေရွ့ဘက္အရပ္တြင္
ယေနပတုိင္ေတြ႔ရွိနုိင္ပါသည္ယေန႔တုိင္ေတြ႔ရွိရသည့္ေညာင္ပင္မွာ မူလအာနႏၵာေဗာဓိပင္၏ဆင့္ပြါးအပင္
အၿဖစ္ဘာသာ၀င္တုိ႔ကကုိးကြယ္ၾကပါသည္။ဤအပင္သည္အလြန္တရာေရွးက်၍ၾကီးမားသည္အပင္ေဟာင္း
တစ္ခု ၿဖစ္ေနပါသၿဖင့္၎အပင္၏ ကုိင္းၾကီးမ်ားကုိ သံတုိင္မ်ားၿဖင့္ေထာက္ထားကာ သဘာ၀ေလေဘး
မုန္တုိင္းေဘးတုိ႔မထိရေလေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားသည္။
ရွင္အာနႏၵာသည္ၿမတ္စြာဘုရားႏွင့္ အနီးကပ္ဆုံးေနခဲ့ရၿပီးရွင္ဗုဒၶအား အမ်ားဆုံးၿပဳစုလုပ္ေကြ်းခြင့္ရ
ခဲ့သူအၿဖစ္ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္တုိ႔တြင္ဂုဏ္ေရာင္ထြန္းလင္း ေတာက္ေၿပင္သူ တဦးအေနညဖင့္တင့္တယ္
သည့္ေနရာရရွိထားသည္။ အာနႏၵာေဗာဓိပင္သည္လည္း ဗုဒၶဂယာရွိ ေဗဓိေညာင္ပင္၏ မ်ီဳးေစ့မွ အေမြ
ဆက္ခံထားသည့္ အပင္ၿဖစ္သၿဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ သဒၶါၾကည္ညိဳမူခံရသည့္ သမုိင္း၀င္ေညာင္ပင္
တစ္ပင္အၿဖစ္တင့္တယ္ညခင္းေဆာင္ထားေလသည္။
ဤေဗာဓိပင္သည္ လက္ရွိ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္သုိ႔ လာေရာက္ဖူးေမ်ွာ္ၾကသည့္ ဘုရားဖူးခ၇ီးသည္တုိ့အ
တြက္ အဓိကဆြဲေဆာင္မူၿဖစ္ေနသည္။-၁၈၆၂-၆၃ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ သာ၀တၳိၿမိဳ႔ေဟာင္းကုိ ပထမဦးစြာသုေတ
သီ(GENERAL CUNNIGHAM) ကရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ထုိေနရာကုိတူးေဖာ္သည့္အခါ ေတာေတာင္လွဳဴိ
ေၿမာင္ၿဖစ္ေနၿပီး အညမင့္ခုနွစ္ေပေလးလက္မခန္႔ရွိေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူကုိ၇၇ွိခဲ့ပါသည္။၎ရုပ္ပြါး
ေတာ္တြင္ ကမၼည္းေက်ာက္စာထုိးထားသည့္အဆုိအရ ထုိဆင္းတုေတာ္ကုိ မထုရာၿမိဳ႔နယ္ ဘိကၡဳဗလက
ထုိေနရာတြင္တည္ေထာင္ခဲ့ေၾကာင္းသိ၇ွိရပါသည္။ဤရုပ္ပြါးေတာ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သည့္ေနရာကုိဆာေဟ့ထ
(ေဇတ၀န္)ဟုေခၚသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္.
အရွင္မုနိႏၵ(ပန္းေထာ္) (သာ၀တၳိေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္အနီးက အာနႏၵေဗာဓိပင္ၾကီး)
-Sarawasthi
သမုိင္းတြင္ထင္ေပၚေၾကာ္ၾကားခဲ့သည့္ သာ၀တၳိသည္ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔အတြက္ၾကာ္ညိဳဖူးေမ်ာ္ရာေနရာတစ္
ခုၿဖစ္ပါသည္။ သာ၀တၳိၿမိဳ႔မွာ ဗုဒၶလက္ထက္၌ ေကာသလမင္းၾကီး၏ထိးနန္းစုိက္ရာရာဇဌာနီၿမိဳ႔ေတာ္ၿဖစ္ခဲ့သ
ည္။ေကာသလမင္းၾကီးအား ပရေသနာဇိတ ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္သာ၀တၳိဟူသည့္အမည္နာမအေၾကာင္းကုိဗုဒၶ
စာေပမ်ားအလုိအရ -"သဗၼ၀သၳီ၊ အလုံးစုံၿပည့္စုံသည့္ ေနရာဟူ၍ အဓိပယ္ဖြင့္ၾကသည္ သာ၀တၳိမွာစည္ပင္
သာယာ၀ေၿဖာေသာ ၿမိဳ႔ေတာ္တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သမုိင္းတင္ခံထားရသည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ထုိေနရာကုိ ဆေဟ့ထ-မေဟ့ထ ဟူ၍ေခၚေ၀ၚၾကသည္ အထက္ေဖာ္ၿပပါေနရာႏွစ္
ခုလုံး၌ ေရွးေဟာင္းကာလကတည္ေဆာက္နုိင္ခဲ့ပါသည္ အေဆာက္အသီး ၿပိဳပ်က္ေနခဲ့သည့္အေဆာက္အ
ဦးမ်ားေတြ့ရွိနုိ္ပါသည္။ ဤၿမိဳ႔ကေလး ႏွစ္ခုစလုံးသည္ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ဘလရမ္းပူရ္ဇနပဒ(တုိက္နယ္)
အတြင္းတည္၇ွိေနပါသည္။ဤေနရာမ်ားသည္ဘလရမ္းပူရ္မွ ၁၄ ကီလုိမိတာ ႏွင့္ ဘဟရအိ(ရ္)ၿမိဳ႔မွ ကီလုိ
မိတာ-၄၀ ခန္႔ေ၀းကြာပါသည္။ ဆေဟ့ထ္ ဟုေခၚသည့္ေနရာသည္ ဗုဒၶသက္ေတာ္ထင္းရွားရွိစဥ္ကာလက
ထင္ေပၚေၾကာ္ၾကားခဲ့သည့္ ေဇတ၀န္တည္ရွိရာေနရာၿဖစ္သည္။ အနာထပိႏၵက သူေ႒းၾကီးသည္ ထုိဥယ်ဥ္
ေနရာကုိ ေဇတမင္းသားတုိ႔ထံမွ၀ယ္ယူခဲ့ၿပီး ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးကုိတည္ေဆာက္၍ အရွင္ဗုဒၶအား
လွဴဒါန္းခဲ့သည္၊ လမ္းမၾကီးမွမီတာ-၄၀၀ခန္႔ေ၀းသည့္ေနရာတြင္ ေဇတ၀န္ဥယ်ာဥ္ကုိ ယေန႔ထက္တုိင္ေတြ႔
နုိင္ပါသည္။ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၏ မုခ္တံခါး၀ကုိ ထုိအခ်ိန္ကေကာဋထကဒြါရဟုေခၚသည္။ထုိဒြါရမုခ္
ကုိေဇတမင္းသားက အကုန္အက်ခံ၍တည္ေဆာက္ခဲ့ေၾကာင္းစာေပမ်ား၌ေရးသားေဖာ္ၿပထားသည္။
ေက်ာင္းေတာ္အ၀င္၀၌ အာနႏၵာေဗာဓိပင္ကုိေတြ႔ရွိနုိင္ပါသည္။ ထုိေဗာဓိပင္ကုိ ဗုဒၶဂယာမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္
၏အေစ့ကုိယူ၍ ရွင္အာနႏၵက မ်ီဳးပြါး၍စုိက္ပ်ီဳးခဲ့သည္ ဘေႏၱအာနႏၵာကစုိက္ပ်ီဳးခဲ့သည့္အတြက္ ထုိအပင္ကုိ
အာနႏၵေဗာဓိပင္ဟူ၍ ေခၚၾကသည္။ေရွးေဟာင္ေဇတ၀န္ေက်ာင္းပ်က္အုတ္ပုံ၏ အေရွ့ဘက္အရပ္တြင္
ယေနပတုိင္ေတြ႔ရွိနုိင္ပါသည္ယေန႔တုိင္ေတြ႔ရွိရသည့္ေညာင္ပင္မွာ မူလအာနႏၵာေဗာဓိပင္၏ဆင့္ပြါးအပင္
အၿဖစ္ဘာသာ၀င္တုိ႔ကကုိးကြယ္ၾကပါသည္။ဤအပင္သည္အလြန္တရာေရွးက်၍ၾကီးမားသည္အပင္ေဟာင္း
တစ္ခု ၿဖစ္ေနပါသၿဖင့္၎အပင္၏ ကုိင္းၾကီးမ်ားကုိ သံတုိင္မ်ားၿဖင့္ေထာက္ထားကာ သဘာ၀ေလေဘး
မုန္တုိင္းေဘးတုိ႔မထိရေလေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားသည္။
ရွင္အာနႏၵာသည္ၿမတ္စြာဘုရားႏွင့္ အနီးကပ္ဆုံးေနခဲ့ရၿပီးရွင္ဗုဒၶအား အမ်ားဆုံးၿပဳစုလုပ္ေကြ်းခြင့္ရ
ခဲ့သူအၿဖစ္ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္တုိ႔တြင္ဂုဏ္ေရာင္ထြန္းလင္း ေတာက္ေၿပင္သူ တဦးအေနညဖင့္တင့္တယ္
သည့္ေနရာရရွိထားသည္။ အာနႏၵာေဗာဓိပင္သည္လည္း ဗုဒၶဂယာရွိ ေဗဓိေညာင္ပင္၏ မ်ီဳးေစ့မွ အေမြ
ဆက္ခံထားသည့္ အပင္ၿဖစ္သၿဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔၏ သဒၶါၾကည္ညိဳမူခံရသည့္ သမုိင္း၀င္ေညာင္ပင္
တစ္ပင္အၿဖစ္တင့္တယ္ညခင္းေဆာင္ထားေလသည္။
ဤေဗာဓိပင္သည္ လက္ရွိ၀ိဟာရေက်ာင္းတုိက္သုိ႔ လာေရာက္ဖူးေမ်ွာ္ၾကသည့္ ဘုရားဖူးခ၇ီးသည္တုိ့အ
တြက္ အဓိကဆြဲေဆာင္မူၿဖစ္ေနသည္။-၁၈၆၂-၆၃ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ သာ၀တၳိၿမိဳ႔ေဟာင္းကုိ ပထမဦးစြာသုေတ
သီ(GENERAL CUNNIGHAM) ကရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ ထုိေနရာကုိတူးေဖာ္သည့္အခါ ေတာေတာင္လွဳဴိ
ေၿမာင္ၿဖစ္ေနၿပီး အညမင့္ခုနွစ္ေပေလးလက္မခန္႔ရွိေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြါးေတာ္တစ္ဆူကုိ၇၇ွိခဲ့ပါသည္။၎ရုပ္ပြါး
ေတာ္တြင္ ကမၼည္းေက်ာက္စာထုိးထားသည့္အဆုိအရ ထုိဆင္းတုေတာ္ကုိ မထုရာၿမိဳ႔နယ္ ဘိကၡဳဗလက
ထုိေနရာတြင္တည္ေထာင္ခဲ့ေၾကာင္းသိ၇ွိရပါသည္။ဤရုပ္ပြါးေတာ္ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့သည့္ေနရာကုိဆာေဟ့ထ
(ေဇတ၀န္)ဟုေခၚသည္။
ဆက္လက္ေရးသားပါဦးမည္.
အရွင္မုနိႏၵ(ပန္းေထာ္) (သာ၀တၳိေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္အနီးက အာနႏၵေဗာဓိပင္ၾကီး)
No comments:
Post a Comment